Wielkopolska miała to szczęście, że obok zwykłych - niezwykłych Bohaterów wydała wielkie rody patriotyczne, których losy niestety także odchodzą w niepamięć, a szkoda. Żyjemy dniem dzisiejszym, gdzie jak to ktoś ostatnio określił “na trupach i mogiłach patriotyzmu się nikt nie nauczy! dziś patriotyzm to być odpowiedzialnym za siebie i innych!". My jesteśmy innego zdania dlatego też wracamy do historii, wracamy do dat, miejsc i wydarzeń, wracamy do ludzi dzięki, którym dziś jesteśmy Polakami, mówimy w języku polskim i w wolnej Polsce i zjednoczonej Europie jest nasze miejsce.
Rodzina, o której chcemy dziś Państwu opowiedzieć to CELICHOWSCY a naszą opowieść zaczniemy od Wincentego i Agaty z dom. Borowskiej - rodzice pobrali się w roku 1817 w Pyzdrach, z tego małżeństwa urodzili się
Antoni (pedagog, autor podręczników szkolnych) urodził się około roku 1819, zmarł 11 maja 1909 w wieku lat 90
akt zgonu:
patrz także: Kurier Poznański -- 1909.05.11 R 4 nr 106
Antoni ożenił się z Emilią Jezierską - ur. ok. 1816, która była córką Jana Nepomucena Jezierskiego i Magdaleny z Markiewiczów, Emilia zmarła 16 maja 1863 roku i spoczęła w Poznaniu.
Emilia i Antoni pobrali się w roku 1841 we Wronkach a ich synem był ZYGMUNT Celichowski ur. 12 sierpnia 1845 we Wronkach, zm. 26 stycznia 1923 w Kórniku – polski działacz społeczny, bibliotekarz, historyk, wydawca. Wymieniony jako Powstaniec Wielkopolski (!!! proszę zwrócić uwagę na rok urodzenia!!! w chwili wybuchu Powstania miał 73 lata) status/stopień: dowódca
ZYGMUNT Celichowski
źródła:
Celichowski Stanisław, Wyprawa zbąszyńska. Wspomnienia uczestnika, Poznań 1935
Karwat Janusz, Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887-1919, Poznań 2002
Kosman Marceli, "Determinacja połączona z rozwagą". W dziewięćdziesięciolecie Powstania Wielkopolskiego, Poznań 2008
Zygmunt Celichowski uczeń poznańskiego Gimnazjum św. Marii Magdaleny działał w tajnych związkach narodowych, co przypłacił niedługim pobytem w więzieniu. We Wrocławiu (potem w Berlinie) studiował prawo, filologię i historię, w 1870 obronił doktorat w Lipsku.
Od 1869 był sekretarzem Jana Działyńskiego, później jego pełnomocnikiem i zarządcą Biblioteki Kórnickiej. Prowadził prace nad porządkowaniem zbiorów, dbał o powiększanie zbiorów (zwłaszcza rękopisów i dawnych druków), udostępniał materiały historykom. Po przejęciu firmy wydawniczej Jana Konstantego Żupańskiego (1887) rozwinął produkcję wydawniczą Biblioteki Kórnickiej.
Prowadził przez wiele lat starania o utworzenie specjalnego pisma historyczno-literackiego dla Wielkopolski. Wygłaszał odczyty, publikował artykuły, działał w stowarzyszeniach. Był czynnym członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego, redaktorem „Roczników PTPN”, wreszcie prezesem Towarzystwa (1917–1919); w 1917 otrzymał członkostwo honorowe.
Był także członkiem korespondentem PAU (1903), potem członkiem zwyczajnym (1920).
Uniwersytet Poznański nadał mu tytuł honorowego profesora (1922). Celichowski działał ponadto m.in. w kółkach rolniczych, Towarzystwie Szerzenia Wstrzemięźliwości, Towarzystwie Czytelni Ludowych, Radzie Narodowej, władzach Polskiego Banku Handlowego.
Kontynuował wydawanie serii Acta Tomiciana (w latach 1876–1919 ukazały się tomy 9–13). Opublikował wiele prac z zakresu bibliografii, historii i historii literatury, m.in. na łamach prowadzonych przez siebie czasopism „Kórniczanin” i „Pobudka do Szerzenia Wstrzemięźliwości”; pisał także do „Gazety Toruńskiej”, „Dziennika Poznańskiego”, „Lecha”, „Warty”.
Zygmunt został odznaczony:
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922), przyznam, że poza w/w źródłami w oficjalnej biografii nie ma słowa o udziale Zygmunta w Powstaniu. Wspomniany został tu: Powstańcy Wielkopolscy Powiatu Śremskiego jako Organizator powstania w Kórniku i Bninie, Kórnik - Towarzystwo Przyjaciół Powstania Wielkopolskiego
Zygmunt małżeństwo zawarł w roku 1873 z Zofią z Ziemnych (urodzona w roku 1852, zmarła w Poznaniu 03 kwietnia 1928 roku
Parafia katolicka Bnin, wpis 12 / 1873
Sigismundus Celichowski (28 lat) i Sophia Ziemna (21 lat)
Z tego związku urodzili się:
WITOLD CELICHOWSKI - POWSTANIEC WIELKOPOLSKI - syn Zygmunta i Zofii ur. 9 maja 1874 w Bninie, zm. 21 września 1944 w Warszawie – polski działacz polityczny, adwokat, kształcił się w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny, następnie studiował prawo na kilku uniwersytetach – w Berlinie, Monachium, Wrocławiu i Getyndze, kończąc naukę tytułem doktora praw w 1897. Praktykował w Koźminie, Nowym Tomyślu i Grudziądzu; był krótko asesorem w Berlinie, w 1900 otworzył w Poznaniu kancelarię adwokacką. Bronił m.in. polskich studentów w procesie w Poznaniu (lipiec 1901) oraz uczniów gimnazjum w Gnieźnie (czerwiec 1903).
WITOLD CELICHOWSKI
W latach 1916-1918 prowadził w Warszawie kurs przygotowawczy dla przyszłych urzędników polskiej administracji.
W Powstaniu Wielkopolskim wymieniony jako komisarz Rady Ludowej miasta Poznania (listopad 1918), zastępcy prezesa, potem naczelnego prezesa prowincji i rejencji poznańskiej, wreszcie 16 października 1919 został mianowany pierwszym po odzyskaniu niepodległości wojewodą poznańskim. Zasłużył się dla stworzenia podstaw polskiej administracji, wyeliminował z urzędów język niemiecki, przygotował nowe kadry. Od listopada 1922 pełnił także funkcję komisarza rządu w poznańskim sejmiku wojewódzkim.
Został zwolniony z urzędu wojewody na własną prośbę i w styczniu 1923 przeszedł w stan spoczynku. Został notariuszem w Poznaniu i wiceprzewodniczącym Izby Adwokackiej w Poznaniu (1923-1926), w latach 1926-1928 był przewodniczącym Izby.
W latach 1926-1928 był prezesem Rady Głównej Towarzystwa Czytelni Ludowych. Podobnie jak młodszy brat Stanisław pozostawał w związkach ze Stronnictwem Narodowym, ale nie wchodził w skład władz partii. Od 1928 do 1939 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Kuratorium Fundacji Sułkowskich w Rydzynie
Opuścił Poznań po okupacji Wielkopolski przez Niemców we wrześniu 1939, wyjechał do Lwowa, potem do Krakowa i Warszawy. W Warszawie działał w Radzie Głównej Opiekuńczej; zmarł w czasie powstania - 21 września 1944 w Warszawie. Po wojnie został pochowany w Poznaniu Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan kwatera:2 miejsce:30 .
Był autorem m.in. Józef Supiński a rozwój teorii ekonomicznych (1898), Zbiór rozporządzeń wydanych dla Królestwa Polskiego przez Jenerał-gubernatorstwo warszawskie (1918).
Z małżeństwa z Anielą z Drogowskich ur.3.04.1891 - 30.01.1956 (od 1914) miał syna Zygmunta (ur. 1914). ANIELA jest także wymieniona jako uczestniczka Powstania Wielkopolskiego: jednostka: Polski Czerwony Krzyż, Punkt Aprowizacyjny Poznań, Kuchnia Poznań Ognisko status/stopień: wolontariuszka, uwagi: działaczka niepodległościowa w Poznaniu.
SYN WITOLDA i ANIELI – Zygmunt, podobnie jak ojciec ukończył gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, studiował prawo. W okresie studiów na Uniwersytecie Poznańskim aktywnie działał w organizacjach akademickich: m.in. w latach 1935-1936 był przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego Bratniej Pomocy Studentów Uniwersytetu Poznańskiego. W tym samym czasie był prezesem Koła Prawników i Ekonomistów UP. Ponadto aktywnie uczestniczył w życiu korporacji akademickiej Helonia, a od w 1936 r. pełnił funkcjé jej prezesa. W roku 1938 został prezesem Związku Polskich Korporacji Akademickich. Przed wybuchem II wojny światowej odbywał praktykę adwokacką. Jednocześnie bardzo aktywnie działał w ruchu narodowym, zwłaszcza wśród młodzieży. W 1937 r. ukończył szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. II wojna światowa zastała go go w drodze ze Stanów Zjednoczonych na statku, który zawinął do portu w Szkocji. Zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Został wysłany do Francji. Po jej upadku powrócił do Anglii. kurs spadochronowy w Brygadzie Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego. W 1943 r. został wysłany przez Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego w misji wojskowej na Bliski Wschód – do organizowanej tam przez gen. Władysława Andersa Armii Polskiej na Wschodzie Po powrocie został wcielony do Pierwszej Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, brał udział w kampanii we Francji i Belgii, gdzie został ranny. Jak wielu żołnierzy polskiej dywizji pancernej został mianowany honorowym obywatelem miasta Bredy. W 1948 r. został zdemobilizowany, wyjechał do Kana-dy, gdzie otworzył praktykę́ adwokacką w Montrealu. Na emigracji włączył się w działalność organizacji tworzonych przez polskich emigrantów. Stał się jednym z najbardziej aktywnych działaczy emigracji polskiej w Kanadzie. Jego zaangażowanie miało te ̋ wymiar polityczny– pozostał wierny ruchowi narodowemu. Był m.in. członkiem władz Stronnictwa Narodowego na Wychodźstwie w Londynie. Zmarł 24 kwietnia 1994 r., w czasie wakacji na Florydzie. Jego prochy zostały sprowadzone do kraju i pochowane w grobowcu rodzinnym w Bninie.
***
Wanda 1875 - 1884
córka Zygmunta i Zofii
Kazimierz 1877-1954
syn Zygmunta i Zofii - chemik, mieszkał w Poznaniu, pochowany w grobowcu rodzinnym w Bninie, sygnatura:
14322 karta: 1111
Halina 1879,
córka Zygmunta i Zofii wyszła w roku 1906 za
Tadeusza Adamczewskiego (32 lat) ,
POWSTANIEC WIELKOPOLSKI, wymieniony w: Hejducki Henryk, Bohaterowie ziemi rawickiej 1918/1919 r: Powstańcy Wielkopolscy z powiatu rawickiego, Miejska Górka 2017 , urodzony 09 maj 1874 w miejscowości Godurowo, rodzice: Franz Adamczewski , Josefa Bałucka, zmarł w Warszawie 12.09.1944, Wolska 37, Szpital św. Stanisława, Miejsce pochowania Wolska 37 teren Szpitala św. Stanisława, eksh. 14.04.1945 teren Szpitala św. Stanisława, mogiła zbiorowa; wtórna eksh. 22.01.1947 na Cmentarz Powstańców Warszawy kwatera 56, akt ślubu: https://szukajwarchiwach.pl/53/1828/0/3/186/skan/full/SX3RytQUOfAT-acZcKUaNQ
Jadwiga 1881-1940,
córka Zygmunta i Zofii wyszła za mąż za Antoniego Ruczyńskiego, para doczekała się potomstwa - Włodzimierz, Zofia, Stefan Jakub, Krystyna i Janina
Maria 1882
córka Zygmunta i Zofii
STANISŁAW CELICHOWSKI POWSTANIEC WIELKOPOLSKI
syn Zygmunta i Zofii ur. 25 września 1885 w Bninie, zm. 29 marca 1947 w Londynie) – polski działacz polityczny, adwokat.
STANISŁAW CELICHOWSKI
Kształcił się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, a po jego ukończeniu w 1904 studiował prawo w Niemczech. W 1910 obronił tytuł doktora praw w Halle. Prowadził kancelarię adwokacką w Ostrowie Wielkopolskim, był także zastępcą generalnego notariusza w Pleszewie, a od 1916 adwokatem przy poznańskim Wyższym Sądzie Krajowym.
Od 1915 roku był członkiem Ligi Narodowej.
W październiku 1918 był komisarzem pełnomocnym Komitetu Obywatelskiego na powiat śremski. Organizował Radę Żołnierską w Kórniku, stał na czele Rady Robotniczej.
W czasie powstania wielkopolskiego od 27 do 29 grudnia 1918 brał udział w walkach ulicznych w Poznaniu, w kolejnych dniach dowodził wyzwalaniem Śremu, walkami pod Zbąszyniem, Strzyżewem, Łomnicą, Rawiczem, Zieloną Wsią. Jako dowódca II batalionu 11. pułku Strzelców Wielkopolskich kierował obroną odcinka Jutrosin – Krotoszyn – Odolanów.
Pod koniec grudnia 1919 został kierownikiem Wydziału Wojskowego w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej, a pół miesiąca później delegatem tego Wydziału w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. We wrześniu 1920 powrócił do pracy adwokata i na kilka lat odsunął się od działalności politycznej. Ponownie zaangażował się w politykę po zamachu majowym Piłsudskiego w 1926, został wówczas członkiem Organizacji Obrony Państwa, sprzeciwiającej się polityce Piłsudskiego. Roman Dmowski powierzył Celichowskiemu funkcję oboźnego Obozu Wielkiej Polski na województwo poznańskie; został on także członkiem Rady Naczelnej (1928–1939) i Zarządu Głównego (1935–1939) Stronnictwa Narodowego. W latach 1932–1939 z ramienia Stronnictwa Narodowego zasiadał w poznańskim sejmiku wojewódzkim, gdzie kierował komisją regulaminowo-organizacyjną. W 1938 został wybrany na prezydenta Poznania, jednak wyboru tego nie zatwierdziły zwierzchnie władze państwowe. W ostatnich latach przed 1939 w Stronnictwie Narodowym zbliżył się do grupy działaczy skupionej wokół Mariana Seydy.
2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Działał w wielu organizacjach społecznych w Wielkopolsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Był m.in. członkiem honorowym Korporacji Akademickiej "Filomatia Posnaniensis", wiceprezesem Legionu Wielkopolskiego (dawnej organizacji wojskowej), Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”, działaczem Straży Narodowej, Towarzystwa Samoobrony Społecznej „Rozwój”, Stowarzyszenia Porządku Społecznego. Należał do grona założycieli Narodowego Zrzeszenia Adwokatów, był jego prezesem (od 1934) i członkiem zarządu głównego. Pełnił ponadto funkcje w wydziałach Naczelnej Rady Adwokackiej. Wielokrotnie bronił w procesach młodych działaczy endeckich.
3 września 1939 został powołany na komendanta poznańskiej Straży Obywatelskiej, już jednak następnego dnia opuścił Poznań i wyjechał do Lwowa. W 1941 osiadł w Wielkiej Brytanii. Brał udział w pracach władz na uchodźstwie (wszedł m.in. do II Rady Narodowej, 1942–1943), w 1943 objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Odbudowy Administracji Publicznej i zajmował się przygotowywaniem administracji w przyszłych ziemiach odzyskanych. Był jednocześnie wykładowcą prawa cywilnego na polskim wydziale prawa na Oxfordzie. W 1942 został usunięty ze Stronnictwa Narodowego za działalność niezgodną z oficjalną linią polityczną partii na emigracji i wspieranie Mariana Seydy.
Pozostał w Wielkiej Brytanii do końca życia. W 1945 wydał Prawo cywilne na Ziemiach Zachodnich Polski. Został pochowany na katolickim cmentarzu św. Marii w Kensal Green.
Cecylia Emilia ur. 1886
córka Zygmunta i Zofii wyszła za mąż za
Czesława Ziółkowskiego w roku 1911
status/stopień: lekarz, kapitan
uwagi: lekarz, decyzja o nadaniu stopnia lekarzowi, źródła: Basiński Jan, Organizacja i znaczenie służby sanitarno-medycznej w przebiegu powstania wielkopolskiego i organizacja Wojska Wielkopolskiego 1918-1919, Koszalin 2010 i Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej 1919, nr 1-10; "Tygodnik Urzędowy" 1919, nr 1-72
Emilia ur. 18.09.1888
córka Zygmunta i Zofii
******
Józef Aleksander - syn Wincentego i Agaty z dom. Borowskiej, urodził się w roku 1820, ożeniony w roku 1880 z Marią Teofilą Cielichowską, córką … Jana i Elżbiety Koppe, ur. w roku 1854,
Parafia katolicka Gniezno - par. św. Trójcy, wpis 3 / 1880
Joseph Celichowski (59 lat, wdowiec) ojciec: Vincentius Celichowski , matka: Agatha Borowska
Marianna Celichowska (25 lat) ojciec: Joannes Celichowski , matka: Elisabeth Koppe
Urząd Stanu Cywilnego Poznań, wpis 9 / 1880
Joseph Alexander Celichowski (ur. 1820) ojciec: Vincenz Celichowski , matka: Agatha Borowicka
Marie Theophila Celichowska (ur. 1854) ojciec: Johann Celichowski , matka: Elisabeth Kopa
z tego związku urodził się 10 kwietnia 1885 roku JERZY MARIAN - Powstaniec Wielkopolski status/stopień: podporucznik, porucznik
uwagi: I.487.10695, Poznań, urzędnik państwowy
źródła:
Wojskowe Biuro Historyczne (daw. CAW), Wykaz akt powstańców wielkopolskich (maszyn.)
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 45: Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej [nr 16967 - 23302]
JERZY CELICHOWSKI ożenił się ze Stanisławą z dom. Both ur. 23.04.1893, para doczekała się potomstwa Stefan Antoni Jerzy, Bogdan Stanisław i Maria Elżbieta. Jerzy zmarł w roku 1969, a 22 maja 1969 spoczął na cmentarzu komunalnym Poznań Junikowo, pole:1 rząd:A miejsce:23
Syn JERZEGO i Stanisławy STEFAN (1920–2007), przedwojennym działaczu Grup Szkolnych Obozu Narodowo-Radykalnego. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku, był m.in.dowódcą plutonu w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie”, w jej szeregach walczył do 6 grudnia 1939 roku. Po ucieczce z niewoli niemieckiej i powrocie do Poznania został wraz z rodziną, jak wielu Wielkopolan, brutalnie wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Tam na terenie powiatu skierniewickiego włączył się w działalność struktur podziemia niepodległościowego – Szarych Szeregów i Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy.
Po utworzeniu Narodowych Sił Zbrojnych w początkach 1944 r. został zastępcą komendanta powiatowego NSZ. W marcu 1944 przeniósł się do Warszawy i włączył w działalność Wydziału Zachodniego Służby Cywilnej Narodu kierowanego przez Lecha Neymana. Latem 1944 r. został adiutantem ppłk. Piotra Abakanowicza „Greya”, komendanta Okręgu VI NSZ Warszawa-powiaty (VI - VII 1944) oraz szefem Łączności Okręgu. 30 VII 1944 r. otrzymał awans na por. NSZ, w sierpniu 1944 r. współpracował z oddziałem partyzanckim k. Skierniewic, następnie ze zgrupowaniem AK (mjr „Siwy”(NN) organizował zaopatrzenie dla zgrupowania w Kampinosie), na polecenie Dowództwa NSZ w Milanówku odszedł do Brygady Świętokrzyskiej NSZ, 27 IX 1944 r.dotarł do Brygady i został przydzielony do 4. kompanii 202 pp., od 21 XI 1944 r. był dowódcą kompanii asystencyjnej i plutonu żandarmerii. 20 XII 1944 r. został odznaczony srebrnym Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego z Mieczami, od 20 I 1945r. po sformowaniu Batalionu Poznańskiego został dowódcą 2. kompanii, był oficerem łącznikowym i dowódcą 50-osobowej grupy skierowanej na kurs specjalny w okolicach Petersdorfu : (6 II – 17 III 1945 r.). W okresie od 15 II 1945 r. był dowódcą II batalionu pułku, 17 III 1945 r. został skierowany na kurs oficerów sztabowych i starszych, od 18 III 1945 r. był członkiem sądu polowego Brygady, uczestniczył w kursie specjalnym (26 III – 25 IV 1945 r.), od 19 IV1945 r. był dowódcą dowódcą 1. kompanii Pułku Nadwiślańskiego. 28 IV 1945 r. został wysłany wraz z patrolem z zadaniem dotarcia do dowództwa amerykańskiego. Po dwóch dniach nawiązał kontakt z dowódcą 2. Dywizji Amerykańskiej. 7 V 1945 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych za przejście przez linie niemieckie i nawiązanie kontaktu. Po reorganizacji Brygady 17 VIII 1945 r. został zastępcą dowódcy kompanii. Następnie był dowódcą kompanii w obozie szkoleniowym w Karlsfeld i zastępcą dowódcy kompanii wartowniczej 4000, dowódcą samodzielnego plutonu wartowniczego w Culmbach. Otrzymał awans do stopnia kapitana. Był dowódcą kompanii wartowniczych: 4011 Norymberga i 4004 Bamberg, oficerem obozu szkoleniowego w Fürstenfeldbruck (20 III – 1 VII 1946 r.). W 1949 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W Hartford założył placówkę organizacji „Ogniwo”. W latach 1951-1955 pracował w Waszyngtonie w administracji państwowej. W 1956 r. przeniósł się do Hartford, następnie do Glastonbury. W 1988 r. po raz pierwszy od czasów emigracji przyjechał do Polski. W październiku 2005 r. dzięki jego staraniom przekazano Fundacji Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego w Krakowie archiwum Brygady Świętokrzyskiej. Zmarł 10 IX 2007 r. w Lawrence & Memorial Hospital w New London
***
Jan Nepomucen ur. 1822 roku,
- syn Wincentego i Agaty z dom. Borowskiej, który ożenił się w roku 1849 Poznaniu z Elżbietą Koppe z tego związku urodzili się
Stanisława 1850
Wiktoria 1852
Maria 1854 (żona swojego wuja Józefa Aleksandra)
Wincenty 1857
Jadwiga 1860
opracowali Rafał Sierchuła i Ewa Alicja Slomska
************************************
źródła:
Kandziora Karol, Działalność P.O.W. w Poznaniu. Przyczynek do historii Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego w latach 1918/19, Warszawa 1939
Czubiński Antoni, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919. Geneza – charakter – znaczenie, Poznań 2002
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 376: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego: 1. Poznań, część ll (autorzy relacji od G - M)
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 377: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego: 1. Poznań, część llI (autorzy relacji N)
Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. nauk. Antoni Czubiński, Polak Bogusław, Poznań 2002
Rządkowski Ludwik, Wielkopolska pod władzą Rad Robotników i Żołnierzy oraz Naczelnej Rady Ludowej w roku 1918/19. Materiały i dokumenty do historji wydarzeń politycznych w b, zaborze pruskim w roku 1918/1919 poprzedzone streszczonym opisem wybuchu listopadowej rewolucji niemieckiej w Berlinie, Środa 1934
Grot Leszek, Pawłowski Ignacy, Pirko Michał, Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919. Wojskowe i polityczne aspekty Powstania Wielkopolskiego, Seria Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919, pod. red. Ignacego Pawłowskiego, Warszawa 1968
Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa – Poznań 1983
Udział społeczeństwa Ziemi Kaliskiej w powstaniu wielkopolskim 1918-1919. Praca zbiorowa wydana z okazji odsłonięcia pomnika Powstańców Wielkopolskich w Nowych Skalmierzycach w grudniu 1978 roku, pod red. Antoniego Czubińskiego, Kalisz 1978
Anders Paweł, Szlakiem Powstania Wielkopolskiego, Poznań 1993
Kubiak Stanisław, Łozowski Franciszek, Rady robotniczo-żołnierskie w Wielkopolsce 1918-1919, Poznań 1959
Karwat Janusz (wybór i oprac.), Wspomnienia z Powstania Wielkopolskiego, Biblioteka "Kroniki Miasta Poznania", Poznań 2007
Hulewicz Bohdan, Wielkie wczoraj w małym kręgu, Warszawa 1973
Kosman Marceli, "Determinacja połączona z rozwagą". W dziewięćdziesięciolecie Powstania Wielkopolskiego, Poznań 2008
Kosman Marceli, Ojczyzna się odradza. Zwycięskie Powstanie nad Wartą, Poznań [2014]
Rocznik Związku Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914/19 w Poznaniu, Poznań 1935, Część pierwsza: Z dziejów walk o niepodległość. Rozprawy i szkice; Część druga: Sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914/19 za rok 1934
Wieliczka Zygmunt, Od Prosny po Rawicz. Wspomnienia z Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, Poznań 1931
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 366: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego na terenie Kórnika - Bnina, powiat Śrem, województwo poznańskie
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 372: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego w Obornikach, powiat Oborniki, województwo poznańskie i okolicy
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 371: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego: 1. Nakło n. Notecią, powiat Wyrzysk, województwo bydgoskie, 2. Nądnia, powiat Nowy Tomyśl, województwo poznańskie, 3. Nowy Tomyśl, powiat Nowy Tomyśl, województwo poznańskie, 4. Nowawieś Zbąska, powiat Nowy Tomyśl, województwo poznańskie. 4 zdjęcia: s.13 - fotografia autora, s.18 - fotokopia legitymacji Krzyż Powstańczego, s.19 - Złoty Krzyż Zasługi, - Krzyż Kawalerski
Fornalski Antoni, Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Przemęckiej, Przemęt 2008
Wawrzyniak Jarosław, Śrem w Postaniu Wielkopolskim 1918-1919, Śrem 2011
Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej 1919, nr 1-10; "Tygodnik Urzędowy" 1919, nr 1-72
Kuliberda Bożenna, Wielkopolska dla Ojczyzny. Polegli i zmarli 27.12.1918 - 31.3.1921, Mnichowo 2015
Rządkowski Ludwik, Wielkopolska pod władzą Rad Robotników i Żołnierzy oraz Naczelnej Rady Ludowej w roku 1918/19. Materiały i dokumenty do historji wydarzeń politycznych w b, zaborze pruskim w roku 1918/1919 poprzedzone streszczonym opisem wybuchu listopadowej rewolucji niemieckiej w Berlinie, Środa 1934
Polak Bogusław, Wojsko Wielkopolskie 1918-1920, [Koszalin] 1990
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 491: Życiorysy powstańców wielkopolskich: W - tom IIl (Wdowiak Stanisław - Wielich Józef)
Bross Kazimierz, Przyczynki do historii Powstania Wielkopolskiego. Nowy Tomyśl - Zbąszyń 2/3 1.1919 – 7/8 1.1919, Poznań 1935
Wacław Czuchwicki, Ziemia Zbąska i jej okolice, Zbąszyń 2003
Czuchwicki Wacław, Powstania Wielkopolskie, Zbąszyń 2008
Lekarze polscy uczestniczący w powstaniu wielkopolskim w 1918-1919. Konferencja popularno-naukowa (4 maja 1974 r.), pod red. Aleksandra Wierzejewskiego, Poznań 1978
Piotrowski Michał, Powstańcy wielkopolscy: Bielawski Stefan (1896 – 1990), Nowak Walenty (1895 – 1979), Ogurkowski Czesław Bernard (1895 – 1966), "Szkice Koźmińskie" 2012, nr 50, s. 82-86
Adamczewski Leszek, Okoński Grzegorz, Plenzler Anna, Kmiecik Sławomir, Zwycięzcy. Bohaterowie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 we wspomnieniach swoich bliskich, przedm. Bogusław Polak, tom 1, Poznań 2008
Kolbuszewska Daina, Trzynastu wspaniałych. Powstanie Wielkopolskie w życiu i losach powstańców i ich rodzin, Poznań 2008
Trzeba było pójść… Powiat nowotomyski w powstaniu wielkopolskim 1918-1919, pod red. Zdzisława Kościańskiego i Bogumiła Wojcieszaka, Nowy Tomyśl 2010
Węgierski Edward, Polacy w orężnej walce z Niemcami o wolność i niepodległość w latach, Krzeszowice 2012
Biblioteka Pedagogiczna w Poznaniu, Rogala Władysław, Nauczyciel Polski i jego wychowankowie w walce o niepodległość (maszyn.)
Wielkopolski Powstaniec, R. 2004
Wielkopolski Powstaniec 2006, R. 12
Wielkopolski Powstaniec 2016, R. 22
Karwat Janusz, Polak Bogusław, Rezler Marek, Kiełbowski Waldemar, Cześć pamięci powstańców wielkopolskich 1918-1919 z Czerniejewa i okolic. W 100. rocznicę zrywu Wielkopolan, pod red. Waldemara Kiełbowskiego, Gniezno 2018
Uczestnicy walk [z Kórnika]
