Franciszek Rataj - uczestnik Powstania Wielkopolskiego,...
„…Żył i walczył jak hetmani: Żółkiewski i Czarniecki…
…możemy być dumni, że ziemia wielkopolska wydała takiego
szlachetnego syna…”
Z mowy pogrzebowej ks. kan. ppłk. Henryka Szklarka-Trzcielskiego ps. „Mrówka”
Kapelana Powstańców Warszawskich wygłoszona nad grobem ppłk. Rataja.
Poznań, 3 grudnia 1958 rok
ur. 9 października 1894 w Łagowie, zm. 30 września 1958 w Poznaniu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, uczestnik Powstania Wielkopolskiego, wojny polsko-bolszewickiej 1920 i III Powstania Śląskiego, uczestnik konspiracji i Powstaniec Warszawski, dowódca 15 pułku piechoty „Wilków” AK.
FRANCISZEK oraz
Stanisława 1893-1961,
Andrzej *+1897,
Leonard Bernard 1898 - 1968,
Jan 1901,
Maria 1903-1916,
Aleksander Walenty 1904
Konrad Roman 1906-1962,
JOANNA MUSZYŃSKA 1907 - 1968 - wyszła za mąż za Powstańca Wielkopolskiego Józefata Muszyńskiego (1898-1988)
Edward 1909 ---- urodzili się w rodzinie
Jana 1870-1948 i Antoniny z dom. Gościniak 1871-1931 - para pobrała się :
Parafia katolicka Lubiń, wpis 24 / 1892
Joannes Rataj (21 lat) ojciec: Adalbertus , matka: Thecla
Antonina Gościniak (21 lat) ojciec: Joannes , matka: Marianna Pawłowska
Urząd Stanu Cywilnego Lubiń, wpis 19 / 1892
Johann Rataj (ur. 1870) ojciec: Adalbert Rataj , matka: Thekla Gawrońska
Antonie Gościniak (ur. 1871) ojciec: Johann Gościniak , matka: Marie Pawłowska
FRANCISZEK RATAJ od 1914 służył w armii niemieckiej, gdzie otrzymał stopień podporucznika.
Od grudnia 1918 uczestnik przygotowań do powstania w rejonie Leszna, a następnie uczestnik Powstania Wielkopolskiego, jako dowódca batalionu.
Od kwietnia 1919 oficer w 1 pułku strzelców wielkopolskich. W szeregach pułku, w stopniu porucznika, jako dowódca 6 kompanii, brał udział w walkach pod Lwowem i Stryjem w marcu 1919, oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1920. 15 sierpnia 1920 został odznaczony w Dęblinie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari przez wizytującego oddziały Józefa Piłsudskiego.
W styczniu 1921 wraz z grupą oficerów był skierowany, jako ochotnik, przez Dowództwo Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu do Dowództwa Obrony Plebiscytu. W 1921 w III powstaniu śląskim dowodził w stopniu kapitana 8 Pszczyńskim pułkiem piechoty, zwanym „pułkiem Rataja”. Wraz ze swoim pułkiem walczył w bitwie w rejonie Góry św. Anny.
Kapitan ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W 1923 pełniący obowiązki dowódcy, a następnie dowódca batalionu 58 pułku piechoty wielkopolskiej. Awansowany do stopnia majora, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923. W 1928 roku pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. 24 grudnia 1929 roku został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 19. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 21 stycznia 1930 roku został przeniesiony z DOK VII do 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. 23 marca 1932 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Toruń na stanowisko komendanta. W kwietniu 1934 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto na stanowisko komendanta.
1 września 1938 roku kierowana przez niego jednostka została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Poznań Miasto, a zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „komendant Rejonu Uzupełnień”.
Uczestnik wojny obronnej we wrześniu 1939.
W trakcie okupacji zastępca komendanta formacji „Korpus Zachodni”, tworzonej od 1941 przez Związek Walki Zbrojnej z przesiedlonych mieszkańców Wielkopolski i Pomorza. W połowie 1941 wyznaczony przez gen. Stefana Roweckiego komendantem Okręgu AK w Rzeszy (mającego zajmować się polskimi robotnikami i jeńcami). Jednak jak wynika z meldunków, Rataj nie wyjechał do Berlina, i nie objął dowództwa z powodu choroby.
Związany z konspiracją Stronnictwa Narodowego. Od lipca 1944 komendant okręgu warszawskiego Narodowej Organizacji Wojskowej.
W trakcie Powstania Warszawskiego, dowódca odwodu Okręgu Warszawskiego AK, tworzącego od 3 sierpnia Zgrupowanie „Paweł” (batalion NOW-AK „Antoni” oraz Batalion „Wigry”) podporządkowanego Zgrupowaniu „Radosław”. Od 2 sierpnia walczył na Woli w rejonie cmentarzy, 6 sierpnia wycofując się na Stare Miasto. Od 13 sierpnia był dowódcą odcinka północnego, w Grupie AK Północ. Po przejściu do Śródmieścia, 5 września objął dowództwo zachodniego odcinka obrony, zaś od 20 września objął dowództwo 15 pułku piechoty „Wilków” AK.
Po upadku powstania, jeniec obozów Lamsdorf i VIIA Murnau, według innych źródeł przebywał w Oflagu II C Woldenberg nr obozowy 101423.
Po wojnie powrócił do Poznania.
Został pochowany na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu - kwatera:IIL rząd:8 miejsce:21, gdzie spoczywa z małżonką Kazimierą z Kosickich (1898- 1933), którą poślubił 19 lutego 1925 roku w Poznaniu - i synem Stanisławem ur. 1929, para miała także córkę Marię Weronikę urodzoną w roku 1926.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)
Krzyż Walecznych – trzykrotnie
Złoty Krzyż Zasługi
Krzyż Niepodległości
Wielkopolski Krzyż Powstańczy
Górnośląska Gwiazda Zasługi I klasy
Warszawski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie)
Upamiętnienie
Uchwałą podjętą na sesji Rady Miasta Poznania w dniu 10 czerwca 2014, skwer położony u zbiegu ulic Księcia Józefa oraz Święty Wojciech w obrębie Osiedla Stare Miasto w Poznaniu otrzymał nazwę: Skwer Franciszka Rataja
opracowano na podstawie poniższych źródeł i wykorzystano zdjęcia z:
