Czasem jest tak, że dublujemy naszą pracę - to znaczy osoby zajmujące się biografiami Powstańców Wielkopolskich, tak też jest i tym razem, opracowując biogram STANISŁAWA FRYDERA okazało się, że jest on już w przygotowaniu większej publikacji opracowywanej przez zespół p. Romana Chalasza.
Niemniej jednak dołożymy i naszą cegiełkę z punktu genealogii i przygotowując wniosek o wpis do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, aczkolwiek tu IPN będzie musiał podjąć decyzję, czy miejsce spoczynku Stanisława jest grobem wojennym czy weterana. Ach te przepisy …
Zacznijmy jednak od początku.
Stanisław Bolesław Fryder oraz jego rodzeństwo Marianna, Agnieszka, Stefan I i II, Tadeusz, Janina, Edmund, Pelagia i Kazimiera urodzili się w rodzinie Michała (1.08.1857 - 25.02.1932) i Stanisławy z domu Pospielska (12.01.1858 - 04.01.1918), rodzice pobrali się w Poznaniu 13 stycznia 1883 roku, co znajduje potwierdzenie w księgach USC jaki i parafii:
Parafia katolicka Poznań - par. św. Marcina, wpis 4 / 1883
Michael Fryder alias Frieder (26 lat) ojciec: Petrus , matka: Anna Fadrańska
Stanislava Pośpieska (25 lat) ojciec: Petrus , matka: Nepomucena Brzeziska
Urząd Stanu Cywilnego Poznań, wpis 17 / 1883
Michael Stanislaus Frieder (ur. 1857) ojciec: Peter Frieder , matka: Anna Fadranska
Stanislava Pospieska (ur. 1858) ojciec: Peter Pospieski , matka: Nepomuzena Brzezińska
Proszę zwrócić uwagę na zapis nazwiska ojca przy wpisie w księgach parafialnych Fryder alias Frieder, jest to o tyle istotne gdyż pod tymi dwoma nazwiskami są zapisywane narodziny dzieci, raz Frieder a innym razem Fryder, co stanowi utrudnienie w poszukiwaniu aktów i informacji.
Urząd Stanu Cywilnego Poznań, wpis 17 / 1883
Michał Stanisław był kolejarzem - podmistrzem ślusarskim, Stanisława zajmowała się dziećmi i domem, a co wiemy o rodzeństwie?
Stefan I urodził się 11 lipca 1883 roku, zmarł 30 stycznia 1884
Tadeusz urodził się 29 sierpnia 1884, zmarł 04 września 1920, był zarządcą majątku w Żerkach, poślubił Jadwigę z dom. Kasch, para miała dwoje dzieci Sabinę i Zbigniewa, oboje zmarli w niemowlęctwie, Stefan był aktywnym członkiem Towarzystwa Sportowego SOKÓŁ, spoczywa obecnie na cmentarzu komunalnym Poznań Junikowo,
Marianna urodziła się 15 czerwca 1891 roku, 05 maja 1919 roku wyszła za mąż za Władysława Sumińskiego (25.06.1890 - 12.12.1956), zmarła 22 września 1967 w Poznaniu, spoczywa z mężem i synem Bronisławem (1906- 1985) na cmentarzu komunalnym Junikowo, pole:23 kwatera:1 miejsce:24,
Edmund ur. 14.10.1892 zm. 27.02.1915,
Janina ur.23.04.1894 roku w Poznaniu, wyszła za mąż za porucznika Grzegorza JASZWILI - danych szczegółowych brak, Janina zmarła 29.07.1974, spoczywa w grobie rodzinnym na Junikowie,
Kazimiera ur.04.03.1896, zm. 10.01.1897,
Agnieszka urodziła się 26.12.1897 roku, w roku 1919 wyszła za mąż za
Tadeusza Kwaśniewskiego - POWSTAŃCA WIELKOPOLSKIEGO, urodzonego 17 (18) grudnia 1896 roku w Katowicach, jego rodzicami byli Stanisław i Wanda Konopińska. Agnieszka i Tadeusz mieli dwóch synów -
Jerzego Stanisława ur. 24.04.1920 - ukończył podchorążówkę w Grudziądzu, żołnierza AK, osadzony w Forcie VII w Poznaniu, zamordowany 09 lipca 1944 roku i Tadeusza Zbigniewa ur. 20.10.1922
W POWSTANIU:
jednostka: 1 Batalion 2 Pułku Strzelców Wielkopolskich
status/stopień: kapral, podporucznik mianowany
uwagi: Uchwała W 4/72
odznaczenie: Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Uchwała Rady Państwa nr: 03.06-0.199 z dnia 1974-03-06
Opis:
Jest zweryfikowanym weteranem Powstania Wielkopolskiego i członkiem ZBoWiD od roku 1971. Ochotniczo walczył od dnia 9.1..1919 r. w grupie powstańczej pod dowództwem Frydowa Stanisława pod Pniewami. Po utworzeniu I baonu 2 p.strzelców wlkp. zorganizował ośrodek sanitarny i brał udział w stopniu kaprala sanitarnego w potyczkach pod Sierakowem, Grabowem i Kamienna niosąc pomoc licznym rannym i chorym powstańcom. Był ranny i po wyleczeniu w wojskowym szpitalu w Poznaniu odbywał służbę sanitarną w stopniu plutonowego jako kierownik stacji sanitarnej pod dowództwem majora Nowakowskiego. /.../
źródła:
Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 4/72
Tadeusz KWAŚNIEWSKI zmarł 18 września 1974 roku, spoczywa z małżonką Agnieszką i synem Tadeuszem na poznańskim cmentarzu komunalnym Junikowo, pole:8 kwatera:3 rząd:4 miejsce:13 . Miejsce spoczynku Powstańca nie jest w żaden sposób wyszczególnione ani w wyszukiwarkach cmentarnych, brak też oznaczeń powstańczych przy grobie.
Pelagia ur. 23.11.1899, zm.26.03.1900
Stefan II urodził się 10 sierpnia 1901, 17 kwietnia 1929 roku w Poznaniu poślubił Marię Magdalenę z dom. Hemler ( ur. 30.06.1904, zm.29.09.1993), Stefan zmarł w Poznaniu w roku 1976, 01.04.1976 został pochowany w grobie rodzinnym na Junikowie
STANISŁAW FRYDER - Powstaniec Wielkopolski, urodził się 13 października 1886 roku w Poznaniu, 03 czerwca 1920 roku został ciężko ranny. Ewakuowanego z frontu umieszczono w Okręgowym Szpitalu Wojskowym nr VII przy Pl. Bernardyńskim w Poznaniu, gdzie zmarł 21 lipca 1920 r., o godz. 3.30 w wieku lat 34.
pełny biogram Powstańca i żołnierza znajdziecie Państwo w artykule:
Podsumowując Michał i Stanisława - rodzice oraz brat Tadeusz, zmarły w 1920 roku a także Stanisław - Powstaniec początkowo zostali pochowani na starym cmentarzu Św. Marcińskim. Cmentarz ten leżał u zbiegu ul. Towarowej, Składowej i dawnych Wałów Zygmunta Starego, a jego teren włączono do parku Marcinkowskiego w latach 1957-1958. Ekshumowane szczątki w/w Rodziny Fryder przeniesiono na cmentarz junikowski, gdzie znajduje się grób rodziny Fryder (pole 9, kwatera 1, rząd 1, miejsce 12). Dziś w tym miejscu spoczywają także Stefan z małżonką Marią i siostra Janina Jaszwili.
Grób zostanie zgłoszony wnioskiem o wpis do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.
źródła:
http://sierakowhistorianieznana.pl/2020/07/31/powstancy-wielkopolscy/stanislaw-fryder-bohater/admin_sierakow/
https://www.poznan.pl/mim/necropolis/search.html
http://powstancywielkopolscy.pl/pl/search
http://powstancy-wielkopolscy.pl/search
http://www.basia.famula.pl/pl/
http://e-kartoteka.net/pl/search
https://www.myheritage.pl
http://poznan-project.psnc.pl/
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/39404/edition/56413/content
http://www.straty.pl/pl/szukaj
Dziennik Poznański wydania archiwalne, Dziennik Poznański -- 48, Dziennik Poznański -- 72 ,
Kurier Poznański -- 1918.01.06 nr 5, Kurier Poznański -- 1919.10.03 R.14 nr 228
opracowała Ewa Alicja Slomska
