Genealogia Powstańców Wielkopolskich

Vogel (Fogel) Wacław (1901 - 1977)

oraz jego rodzeństwo w roku 1902 - Salomea, w 1904 - Gabriela, w 1905 - Adam (zmiana nazwiska na Fogel), 1907 - Józef (zmiana nazwiska na Fogel), urodzili się w rodzinie Romana i Wandy z dom. Korzeniewska, para pobrała się w roku 1900.

Vogel Wacław urodził się 24 IX 1901 roku w Kórniku, na mocy zarządzenia Rady Ministrów o zmianie nazwisk na polsko brzmiące nazwisko w grudniu 1966 zmieniono na FOGEL, i pod tym nazwiskiem został wpisany w wyszukiwarce grobów na cmentarzu komunalnym na Witominie w Gdyni, natomiast na nagrobku zapisano nazwisko VOGEL.
W Powstaniu Wielkopolskim brał czynny udział z bronią w ręku od 27 XII 1918 r. w walkach w Poznaniu pod Zbąszyniem i Rawiczem pod dowództwem dr. por. Zygmunta Celichowskiego (4 Kompania Kórnicka Baonu Śremskiego). Po zakończeniu powstania wstąpił do Wojska Polskiego, w którym służył do 1921 roku. Zweryfikowany przez Zarząd Główny w Poznaniu nr weryfik. 6875. Za udział w Powstaniu odznaczony WKP w roku 1958.
Zmarł 18 I 1977 roku, spoczywa z małżonką Elżbietą (25 VI 1911 - 28 VI 1991), Sektor / Rząd / Numer 56 / 5 / 3. Wniosek o wpis do Ewidencji grobów Weteranów walk o wolność i niepodległość Polski został pozytywnie rozpatrzony.

Upamiętniony na tablicy poświęconej Powstańcom Wielkopolskim spoczywającym na Witominie.

źródła: Archiwum Państwowe w Poznaniu, Września (USC) - akt małżeństwa, rok 1900, Heiraths-Haupt-Register. Archiwum Państwowe w Poznaniu 1876/1/172, Kórnik (USC) - akt urodzenia, rok 1901, Księga urodzeń. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. Dziennik Bałtycki 17/1977.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023 (uzupełnienie notatki z 17 II 2022)

—----------------------------------
zapis ślubu w księgach brzmi:

Września (USC) - akt małżeństwa, rok 1900, Heiraths-Haupt-Register

Roman Vogel (23 lat) , rodzice: Adam Vogel , Marianna Skoblewska ,
Wanda Korzeniewska (21 lat) , rodzice: Franz Korzeniewski , Antonina Hernes ,

akt ślubu skan nr 73
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/.../jednostka/1416328...

Archiwum Państwowe w Poznaniu 1876/1/172, Kórnik (USC) - akt urodzenia, rok 1901, Księga urodzeń

Wenceslaus, rodzice: Roman Vogel , Wanda Korzeniewska ,
Adnotacja o zmianie pisowni nazwiska na Fogel.

akt urodzenia skan nr 199
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/.../jednostka/1401506

Tanaś Franciszek (1897 - 1961)

oraz jego rodzeństwo Stanisław (*+1895 ), Elżbieta (1894), Stefan (1896 - 1939), Stanisława (1898), Marianna (1901), Stanisław (1902 - 1904), Helena (1905), Antoni (1906 - 1908), Teofila (1911-1916) urodzili się w rodzinie Jana i Franciszki z dom. Dworzyńska, para pobrała się w Poznaniu w roku 1892,
Tanaś Franciszek urodził się w Poznaniu dnia 30 VIII 1897 roku.
Ożenił się z Zofią z dom. Deutsch (19 II 1899 - 22 IX 1976) córką Kazimierza i Czesławy zdom. Czapska, małżonkowie pobrali się w Poznaniu 28 sierpnia 1923 roku, po czym wyprowadzili się do Gdańska - Oliwy, gdzie Franciszek mieszkał od marca, żona dołączyła w październiku.
Dziećmi Franciszka i Zofii byli urodzona i zmarła w 1924 - ur. i zg. Halina, Zygmunt Andrzej 1927 - 1995, Jerzy Kazimierz 1929 - 1999, Maria Elżbieta – 1939.
Podczas I wojny światowej w artylerii niemieckiej, walczył na froncie zachodnim, gdzie poznał Mieczysława Palucha (później w Powstaniu z Paluchem w Służbie Straży i Bezpieczeństwa), pod dowództwem którego przystąpił do Powstania Wielkopolskiego. Wcześnie w okresie od listopada do grudnia agitował powracających z frontu Polaków do wstąpienia do polskiej artylerii. W końcu grudnia 1918 uczestniczył w walkach na ulicach Poznania - oddział zabezpieczający BAZAR.
Od czerwca 1919 roku w sztabie 3 Dywizji Wielkopolskiej w Jarocinie.
Brał udział w obronie Wybrzeża w 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej zmuszony do ukrywania się przed Niemcami z walki konspiracyjnej nie zrezygnował, członek AK w Gdyni i organizacji Polska żyje.
W listopadzie 1945 aresztowany przez UB.
Zmarł w Gdyni 26 grudnia 1961 roku. Spoczywa na cmentarzu komunalnym na Witominie Sektor / Rząd / Numer 72 / 14 / 14

źródła: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej Toruń. IPN Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945. Wyszukiwarka grobów na cm. komunalnych w Gdyni. APP Kartoteka mieszkańców miasta Poznania 1870-1931. APP Księga urodzonych 1897.
©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023 (uzupełniono materiał zamieszczony 16 II 2022).

—-------------------------------------
zapis ślubu w księgach brzmi:

Urząd Stanu Cywilnego Poznań, wpis 84 / 1892

Johann Tanas (ur. 1866)
ojciec: Franz Tanas , matka: Josephine Przodala
Franziska Dworzynska (ur. 1871)
ojciec: Andreas Dworzynski , matka: Franziska Przywarska

Parafia katolicka Poznań - par. św. Małgorzaty, wpis 9 / 1892

Joannes Tanaś (25 lat)
ojciec: Franciscus Tanaś , matka: Josepha Przodala
Francisca Dworzyńska (21 lat)
ojciec: Andreas Dworzyński , matka: Francisca Przywarska

Wieczorkiewicz Franciszek (1884 - 1961)

oraz jego brat Jan (ur. 28 IV 1881) urodzili się w rodzinie Józefa i Wandy Antoniny z dom. Petzold, para pobrała się w roku 1876.

Wieczorkiewicz Franciszek urodził się 3 V 1884 roku w Szubinie, gdzie uczęszczał do miejscowej szkoły powszechnej i realnej.

Nie są znane jego losy przed powstaniem, do którego przystąpił jako ochotnik w Kampanii szubińskiej pod dowództwem Jana Piaseckiego (1878-1937), kompania walczyła m.in. w Szubinie, Turze i Samoklęskach. Od 18 II 1919 roku pełnił funkcję kuriera i kwatermistrza w Straży Obywatelskiej do 15 VI 1919. Za udział w powstaniu został odznaczony WKP w roku 1957.

Podczas okupacji mieszkał w Gdyni i był podejrzany za działalność polityczną, za co został aresztowany przez gestapo w grudniu 1943.

Zmarł 27 XII 1961 roku, spoczywa na cmentarzu komunalnym Gdynia - Witomino 72 / 15 / 1_2, to także miejsce spoczynku żony Zofii (30 IV 1887 - 17 V 1969), córki Renaty (1913 - 2010) i jej męża Mariana (1906-1988) Owadiuków.

Jego brat Jan - kupiec ur. w Szubinie - w WBH odrzucony wniosek o Medal Niepodległości 25 VI 1938 roku, zam. Wejherowo.

źródła: Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Urząd Stanu Cywilnego Szubin Miasto, Akta stanu cywilnego - pierwopisy, 6/1792/0/2.1/28, 1884 Szubin. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. Dziennik Bałtycki 309/1961. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023

Szymkowiak Stanisław (1899 - 1966)

urodził się 29 X 1899 roku (taką datę podaje Stanisław we własnoręcznie sporządzonych dokumentach w dokumentach, natomiast na nagrobku, w wyszukiwarce miejskiej grobów, WTG Gniazdo podana jest data 28 X 1899) w miejscowości Ochodza - obecnie wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, w gminie Wągrowiec, w rodzinie Jana i Katarzyny z dom. Patelska, para pobrała się w roku 1895 w Wągrowcu.

Ukończył 6 klasową szkołę ludową. Następnie uczył się w zawodzie maszynisty. Brak danych czy brał udział w I wojnie światowej.

Do powstania przystąpił w początku stycznia 1919 roku w szeregach Kompanii z Wągrowca, dowodzonej przez Włodzimierza Kowalskiego, brał udział w walkach i potyczkach z Grenzschutzem, walczył między innymi pod Chodzieżą. 2 II 1919 roku w szeregach 58 Pułku Piechoty (4 Pułk Strzelców Wielkopolskich został sformowany dopiero 6 III 1919 na froncie północnym. Powstał z oddziałów walczących z okolic Gniezna, Wągrowca i Wrześni. W styczniu 1920 przemianowany na 58 pułk piechoty Wielkopolskiej). Potem służył pod dowództwem Adama Biedrzyńskiego, w połowie stycznia na linii nad Notecią. Od 19 III 1919 r. przydzielony został do kompanii łączności 9 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej (Kijów). Od 15 V 1919 roku przeniesiony do Marynarki Wojennej.Członek związku Weteranów Powstań Narodowych 1914/1919 od 1 VII 1937 roku, zweryfikowany dyplomem nr 17385, nr Ref. Historycznego 25711. Za udział w powstaniu odznaczony w roku 1966 WKP (pośmiertnie). W WBH wniosek do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości.

Zwolniony z wojska 17 VII 1920, wyjechał za pracą do Francji, mieszkał w miejscowości Barlin w regionie Hauts-de-France, w departamencie Pas-de-Calais. 26 XII 1925 roku ożenił się z Marianną z dom. Latosińska (31 VII 1906 - 13 II 1994), para miała dwóch synów - Tadeusza ur. 8 VII 1926 i Waldemara ur. 29 II 1940, zm. 27 VIII 1959 - spoczywa z rodzicami.

Nie są znane losy Stanisława podczas II wojny światowej. Po wojnie pracował w Polskich Liniach Oceanicznych.
Zmarł 10 I 1966 roku, spoczywa na cmentarzu komunalnym w Gdyni Witominie Sektor / Rząd / Numer 72 / 21 / 25.
W roku 2021 odsłonięto tablicę pamiątkową znajdującą się na cm. na Witominie, gdzie także wspomniano Stanisława Szymkowiaka.

źródła: Wojskowe Biuro Historyczne (daw. CAW), Wykaz akt powstańców wielkopolskich (maszyn.), Wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa oraz Kolekcja akt Powstańców Wielkopolskich I.487.6257. WTG Gniazdo - Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. Dziennik Bałtycki 9/1966.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023 (uzupełnienie materiału opublikowanego 16 II 1922)

Szymański Zygmunt (1894 - 1966)

urodził się 30 XII 1894 roku w miejscowości Koźmin Wielkopolski – miasto w Polsce w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koźmin Wielkopolski, w rodzinie Franciszka (1867 - 1903) i Marianny z dom. Torzecka (1868 - 1953), para pobrała się w roku 1890 w Koźminie Wielkopolskim. Z tego związku urodzili się także Teodor (*+1891), Aniela (1899 - 1900), Helena (1901), Tadeusz (1902 - 1983) i Stefan (16 VIII 1893 Koźmin Wielkopolski - 3 III 1984 Poznań cm. górczyński) - Powstaniec Wielkopolski.

Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim w walkach pod Miejską Górką, Zdunami i Lesznem pod dowództwem Stanisława Sowińskiego (26 IV 1887 Galewo - 22 VI 1951 Gdynia). Od 3 III 1919 do 1921 w 2 Kompanii 1 Pułku Wojsk Kolejowych. W roku 1921 przeniesiony do rezerwy w stopniu kaprala. Pośmiertnie odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym w 1966 roku.14 XII 1936 roku wniosek o Medal Niepodległości został odrzucony.
Poślubił Zofię Józefę z dom. Miężał urodzoną 5 II 1903 roku w miejscowości Doktorowo, córkę Jana i Anny Sikorskiej. Ze związku Zygmunta i Zofii urodziło się trzech synów Miron (1926 - 1948), Zdzisław (1930 - 1959) i Marian (1934 - 1986). Szymański od 1922 mieszkał w Gdyni, gdzie prowadził swój warsztat blacharski. Podczas II wojny światowej wysiedlony przez Niemców z domu i warsztatu na peryferie Gdyni. W latach powojennych był organizatorem Cechu Rzemiosł Różnych. W roku 1946 został cechmistrzem Cechu Blacharzy i Instalatorów a także wiceprezesem Grodzkich Związków Zawodowych w Gdyni.
Zmarł 31 III 1966 roku w Gdyni, spoczywa w grobowcu rodziny na cmentarzu komunalnym w Gdyni Witominie 63 / 7 / 19_2. To także miejsce spoczynku jego małżonki Zofii zmarłej 1 XII 1984 oraz synów. Spoczywają tu także Genowefa i Czesław Trojanowscy (nie ustalono powiązań rodzinnych).

źródła: Archiwum Państwowe w Kaliszu 705/1/70 Koźmin Wielkopolski (USC) - akt urodzenia, rok 1895, [Księga urodzeń]. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. Dziennik Bałtycki 79/1966. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP. WBH - wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023 (uzupełnienie notatki z dnia 13 II 2022)

Szymański Józef (1895 - 1980)

oraz Roman (2 VIII 1896 Śrem - 30 VI 1987 Katowice) - Powstańcy Wielkopolscy i ich rodzeństwo Helena (1899), Stanisław (1904 - 2003), Leon (1906-1982), Pelagia (1908 - 1960), Stanisława (1910-1958) i Franciszek (1913 - 1996) urodzili się w rodzinie Antoniego i Marianny z dom. Korytowska, para pobrała się w roku 1892.

Szymański Józef urodził się 5 III 1895 roku w miejscowości Wannew Niemczech (kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia), nad Kanałem Renz – Herne, wkrótce po jego narodzinach rodzina wróciła do Śremu, gdzie urodziło się rodzeństwo Józefa. W Śremie uczęszczał do szkoły powszechnej, uczestnik strajku szkolnego dzieci i młodzieży 1906 - 1907.

Nie jest to końca wyjaśnione na dzień sporządzenia notatki kiedy i gdzie brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, szczegółowe dane jakie posiadamy dotyczą brata Romana, który brał udział w tworzeniu ochotniczych oddziałów powstańczych w Śremie pod dowództwem Józefa Musielewskiego a następnie Adama Olsztyńskiego, z którymi walczył z bronią w ręku przy oswobodzeniu miejscowości Śrem, Miejska Górka, Kobuczki, Niemarzyn, Słupia. W Śremskim panteonie niepodległości osoba o danych “Józef Szymański” występuje dwukrotnie, przy czym jeden z nich to żołnierz Armii Hallera, drugi występuje tylko raz na liście obecności podczas walnego zebrania w 1931 r. Towarzystwa Powstańców i Wojaków. Józef Szymański został w roku 1972 mianowany do stopnia podporucznika (Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 34/72). W zasobie WBH teczka z odrzuconym wnioskiem o Medal Niepodległości - odrzucono 30 V 1938 roku.

Ożenił się z Jadwigą z dom. Pudliszewską (11 X 1897 - 8 II 1980). Mieli dwie córki Helenę (nazwisko po mężu Klawińska - mąż Brunon), druga córka to Łucja (nazwisko po mężu Baraniak - mąż Józef).

Zmarł 3 III 1980 roku, spoczywa na cm. komunalnym w Gdyni na Witominie Sektor / Rząd / Numer 25 / 10 / 4_1. Nekrolog zamieściła rodzina w Dzienniku Bałtyckim 54/1980, zapisane w nim zostało “powstaniec wielkopolski”.

Spoczywa z małżonką oraz córką Łucją, jej mężem i synem Adamem.

źródła: Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. Dziennik Bałtycki 54/1980. WBH - wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa. Śremski panteon niepodległości )strona internetowa). Zdjęcia rodzine Jerzy Galecki i Piotr Guzik.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023

—---------------------------------------------------
zapis ślubu rodziców w księgach brzmi:
Urząd Stanu Cywilnego Dalewo, wpis 9 / 1892

Anton Szymanski (ur. 1866)
ojciec: Johann , matka: Helene Duszynska
Marie Korytowska (ur. 1873)
ojciec: Adalbert , matka: Catharine Leciej

Parafia katolicka Dalewo, wpis 3 / 1892

Antonius Szymański (26 lat)
Marianna Korytowska (19 lat)

—-----------------------------------

Roman Szymański urodził się 02 sierpnia 1896 roku w Śremie,
akt urodzenia: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/.../jednostka/1414120... skan nr 344

Zmarł w Katowicach 30 czerwca 1987 roku. Żona Gertruda, syn Norbert.

Roman Szymański w Powstaniu Wielkopolskim:

jednostka: Oddział Powstańczy w Śremie; 1 Kompania Strzelców Wlkp.
status/stopień: podporucznik mianowany
uwagi: Uchwała W 34/83
odznaczenie: Wielkopolski Krzyż Powstańczy Uchwała Rady Państwa nr: 11.11.-0.1072 z dnia 1971-11-11

Opis:
Brał czynny udział w tworzeniu się ochotniczych oddziałów powstańczych w miejscowości Śrem pod dow. ppor. Musielewskiego Józefa a następnie ppor. Olsztyńskiego Adama z którymi walczył z bronią w ręku przy oswobodzeniu miejscowości Śrem, Miejska Górka, Kobuczki, Niemarzyn, Słupia. Następnie został przydzielony do 1 Kompanii Strzelców Wlkp., gdzie służył do lipca 1921. W 1923 osiedlił się na Górnym Śląsku, w Katowicach, i pracował w budownictwie do 1926. Następnie rozpoczął pracę w Drukarni Śląskiej w Katowicach w charakterze sterotypera, gdzie pracował aż do wybuchu II Wojny Św. Po wkroczeniu okupanta został zwolniony z pracy jako Polak i wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec, do Wrocławia, gdzie pracował do wyzwolenia. Przez całą okupację potrącano mu 15% jako Polakowi. Po wyzwoleniu wrócił do Katowic i rozpoczął pracę w Drukarni Czytelnik, skąd w 1958 przeszedł na emeryturę.

źródła:
Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 34/72

Szymański Antoni (1899 - 1979)

oraz jego rodzeństwo:
-- 1893 - 1969 - Franciszek,
-- 1894 - Stanisława,
-- 1896 - Wacław,
-- 1900 - Katarzyna,
-- 1902 - Marianna,
-- 1904-1966 - Stanisław,
-- 1906 - Jan,
-- 1909 - 1993 - Walenty,
-- 1910 - Ludwik
urodzili się w rodzinie Jana i Agnieszki z domu Taciak, para pobrała się w roku 1892 w Śremie.

Antoni Szymański urodził się 7 I 1899 roku w miejscowości Pysząca – obecnie wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem.

Ochotniczo walczył z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim w 2 Kompanii śremskiej utworzonej z rezerw śremskich pod komendą Mariana Trawińskiego, kompania walczyła na odcinku leszczyńskim, m.in. w Kąkolewie i pod Osieczną, gdzie kompania przebywała do 12 III 1919 roku. Po zakończonym powstaniu powołany został do wojska polskiego w dniu 1 VII 1920 r. i służył w 66 Pułku Piechoty (66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (66 pp), z którym wyruszył do walki w wojnie polsko - bolszewickiej. W zbiorze akt Wojskowego Biura Historycznego znajduje się teczka z wnioskiem o nadanie Krzyża lub Medalu Niepodległości syg akt 9-2700. Za udział w Powstaniu odznaczony w roku 1972 Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym i tego samego roku mianowany do stopnia podporucznika.

Zmarł 25 IV 1979 roku, spoczywa na cmentarzu witomińskim w Gdyni, sektor 23 rząd 29 miejsce 1.

źródła: Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. WBH - wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa. Śremski panteon niepodległości (strona internetowa). WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP. Jarosław Wawrzyniak, Śrem w Powstaniu
Wielkopolskim 1918-1919, Śrem 2011.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023

Szymański Antoni (1898 - 1985)

urodził się 8 I 1898 roku w miejscowości Węgrzynów (Węgrzynowo woj. wielkopolskie, pow. jarociński, gm. Kotlin), akt urodzenia nr 48 został sporządzony dopiero 13 III 1912 roku w USC w Kotlinie. Jego rodzicami byli Walenty i Michalina z dom. Łagodzińska, para pobrała się w roku 1894, z tego związku urodzili się także Rozalia (*+1899) i bliźnięta Ignacy (1901-1962) oraz Wincenty (1901).

W powstaniu od 1 I 1919 roku, brał udział w walkach pod Krotoszynem, Zdunami, Kobylą Górą, Ostrzeszowem. Zwolniony z wojska w roku 1921. Za udział w Powstaniu Wielkopolskim w 1957 roku został odznaczony WKP. Jego wniosek o Medal Niepodległości został pozytywnie rozpatrzony, odznaczony 26 VI 1938 roku.

2 XII 1942 roku osadzony w KL Stutthof, nr więźnia 17520.
Zmarł 6 VI 1985, spoczywa na cmentarzu w Gdyni Witominie Sektor / Rząd / Numer 63 / 5 / 14
To także miejsce spoczynku jego pierwszej żony - Pelagii (22 VII 1907 - 19 XII 1951), drugą żonę poślubił 17 I 1953 - brak informacji o imieniu i nazwisku.

źródła: Archiwum Państwowe w Kaliszu 703/1/230 Kotlin (USC) - akt urodzenia, rok 1912, [Księga urodzeń]. IPN - Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945. WBH - Wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023

—--------------------------------------------------------------------
Archiwum Państwowe w Kaliszu 703/1/230 Kotlin (USC) - akt urodzenia, rok 1912, [Księga urodzeń]
Anton, rodzice: Walenty Szymański , Michalina Łagodzinska

Szmaj Stefan (1893 - 1970)

urodził się 10 sierpnia 1893 w Książenicach, wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrzeszowskim, w gminie Grabów nad Prosną, w rodzinie Antoniego i Antoniny z dom. Skrobańska I voto Rachwał. W roku 1877 Antonina z Skrobańskich wzięła ślub z Janem Rachwałem, z tego związku urodziło się przyrodnie rodzeństwo Stefana - Stanisława, Franciszek, Marianna, Antoni, Anna.
Po śmierci Jana Rachwała, Antonina wyszła za Antoniego Szmaja w roku 1889.
Stefan Szmaj urodził się 10 sierpnia 1893 r. w Książenicach w powiecie ostrzeszowskim w Wielkopolsce, gdzie jego rodzice Antoni i Antonina posiadali niewielki majątek ziemski. Jego siostrą była Ludwika 1890-1967, po mężu Gdyra.
Studiował medycynę w Niemczech, ukończył ją w 1919 r. w Poznaniu, doktorat z okulistyki obronił w 1923 r. w Warszawie. W Monachium studiował też grafikę i malarstwo, uczył się muzyki i grał w zespołach studenckich.
W styczniu 1919 r. zorganizował i prowadził kurs opatrunkowy w Ostrowie Wielkopolskim i w Poznaniu. Za udział w powstaniu otrzymał w roku 1973 Wielkopolski Krzyż Powstańczy. Odznaczony także Medalem Niepodległości nadanym 25 VI 1938. Zweryfikowany jako członek koła w Bydgoszczy, nr dyplomu 9786, nr Ref. Hist. 17376.
27 lutego 1924 roku w Poznaniu poślubił Irenę Marię z domu Hoffmann, urodzoną 22 III 1904 roku w Poznaniu, małżonka spoczywa z mężem w Gdyni, zmarła 18 IX 1975 roku. Z tego związku urodziły się Janina po mężu Wiśniewska i Dorota po mężu Nikforos - obie spoczywają z rodzicami.
W 1929 r. zamieszkał wraz z żoną Ireną w Bydgoszczy, gdzie prowadził zakład okulistyczny. Pracował w przychodni kolejowej i Ubezpieczalni Społecznej. Wielu przyjaciół i ludzi kultury leczył bezinteresownie. Jego mieszkanie przy ul. Gdańskiej 10/7 było mekką artystów i inteligencji z Bydgoszczy i Poznania.
Był wszechstronnie uzdolnionym artystą. Jego pasją była plastyka, grafika, malarstwo i muzyka. Grał na gitarze, skrzypcach i fortepianie. Często wystawiał prace graficzne i malarskie. W latach 1917-1918 wykonał cykl cenionych przez krytykę ekspresjonistycznych linorytów. Portretował swego przyjaciela z lat studiów Stanisława Przybyszewskiego, Ludwika Regameya i Stanisława Baumanna. Jego dzieła plastyczne wystawiane były w Düsseldorfie, Monachium, Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Berlinie, Bydgoszczy, Gdyni i Gdańsku.
Brał udział w Kampanii Wrześniowej, od dnia 22 XI 1939 r. był w niewoli niemieckiej.
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. zamieszkał w Gdyni, gdzie pracował jako okulista, grał na gitarze i nadal tworzył dzieła malarskie i graficzne.
Zmarł 19 września 1970 w Gdańsku, spoczywa na cmentarzu komunalnym Witomino w Gdyni, sek. 16 rząd 7 grób 4-2.

źródła: Wikipedia. APP, Akta miasta Poznania, Kartoteka mieszkańców miasta Poznania 170-1931. WBH - Wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP. olszewskigallery.com - strona internetowa.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023 (uzupełnienie materiału z dn. 6 III 2021)

Szczurek Kazimierz (1894 - 1977)

i jego siostra Maria Pawałowska (ur. 31 VII 1897 r. w Konarzewie, zm. 14 V 1987 r. w Krotoszynie, żona Stanisława) - Powstańcy Wielkopolscy oraz ich rodzeństwo Stanisław (1892), Ludwik (1895) i Katarzyna (1899) i Leon (1900-1903) urodzili się w rodzinie Andrzeja(ur. 1853 r.) i Magdaleny z dom. Morgiel (ur. 1867, zm. 1901r.), para pobrała się w roku 1891.

Kazimierz jako uczeń szkoły powszechnej w roku 1906 wziął udział w strajku dzieci, którego jednym z organizatorów w Konarzewie był jego ojciec Andrzej, skazany sądownie przez sąd pruski za podburzanie, a Kazimierz został ze szkoły usunięty, dostał także zakaz nauki w gimnazjum na terenie Prus. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego “SOKÓŁ”.

W Powstaniu Wielkopolskim walczył w okolicach Krotoszyna, jego siostra Maria zajmowała się dostarczaniem żywności Powstańcom oraz była sanitariuszką. Zajmowała się opatrywaniem ran i transportowaniem do szpitala. W Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. generała broni Józefa Dowbór-Muśnickiego w Lusowie znajduje się kopia wspomnień Marii, z których wynika, że atak Powstańców chcących odbić Zduny załamał się i wtedy rannych przetrzymywano w domu rodziny Szczurków. Opatrywała ona rannych, a z braku bandaży używała bielizny pościelowej. Ojciec odwoził rannych powstańców. Przy kolejnym ataku, również nieudanym, jej rodzice z powodu użycia przez Niemców artylerii postanowili opuścić ze swoim młodszym rodzeństwem dom (chodzi tu o II żonę Andrzeja - Konstancję Katarzynę z dom. Dylak ii dzieci z kolejnego związku - Andrzeja (1904), Magdalenę (1907) i Jana (1909-1984)). Wówczas Maria miała znaleźć dwa granaty, które oddała powstańcom. W dalszej części wspomnień wyczytać można, że gdy Niemcy wysyłali patrole ona wraz z bratem strzelali z ogrodu do patroli.

Kazimierz za udział w powstaniu został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym w roku 1957, za udział w wojnie polsko-bolszewickiej odznaczony Krzyżem Walecznych (kapral 119/S 4695), ponadto odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski. Jego wniosek o Medal Niepodległości został odrzucony 25 VI 1938 roku.

Po zwolnieniu ze służby w wojsku podjął pracę w straży celnej, od 1922 roku pracował na wschodnich terenach, od 1929 w Chojnicach a od 1931 roku w Gdyni. Po wybuchu II wojny światowej aresztowany w 1939 roku przez Niemców i osadzony w Victoria - Schule w Gdańsku (w dniach 1-15 września 1939 Niemcy wykorzystali gmach Victoria - Schule jako przejściowe więzienie dla Polaków zamieszkałych w Gdańsku. Aresztowani byli maltretowani. W wyniku ciężkiego pobicia zmarł znany działacz narodowy, Roman Ogryczak ps. Ogrydziak. Liczbę aresztantów, którzy przeszli przez Victoria - Schule ocenia się na ok. 3000. Po 15 września więźniów przeniesiono do innych miejsc. Głównie do Zivilgefangenenlager Neufahrwasser w Nowym Porcie lub do obozu koncentracyjnego w Stutthofie).

Po zakończeniu działań wojennych Szczurek ponownie podjął pracę w straży celnej - w Urzędzie celnym w Gdyni, gdzie pracował do przejścia na emeryturę z końcem roku 1959.

Ożenił się z Antoniną z dom. Dorabiała (13 VI 1901 - 10 XI 1978), para miała czworo dzieci Kazimierza, Stanisława, Zbigniewa i Władysławę.
Zmarł 13 XI 1977 roku, spoczywa z małżonką Antoniną na cmentarzu komunalnym w Gdyni Witominie Sektor / Rząd / Numer 11 / 25 / 21_1. W roku 2021 jego nazwisko zostało upamiętnione na tablicy poświęconej Powstańcom spoczywającym na tym cmentarzu.

źródła: Archiwum Państwowe w Kaliszu 729/2/53 Orpiszew (USC) - akt małżeństwa, rok 1891, [Księga małżeństw]. Archiwum Państwowe w Kaliszu 771/1/61 Zduny (USC) - akt urodzenia, rok 1894, [Księga urodzeń]. Archiwum Państwowe w Kaliszu 771/1/70 Zduny (USC) - akt urodzenia, rok 1897, [Księga urodzeń]. Cichy Łukasz, Nasi Powstańcy: Maria Pawałowska (Szczurek) z Konarzewa. WBH - wyszukiwarka personalno - odznaczeniowa. Wyszukiwarka grobów dla cm. komunalnych w Gdyni. WTG Gniazdo - Odznaczeni WKP. Dziennik Bałtycki 1977/260. Jubileuszowa Księga Gdynian - wpisy Szczurek Antonina i Kazimierz.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2023