W roku 1896 w Wolsztynie pobrali się Mścisław/1864/ i Wanda Bronisława z Osieckich/1873/:
Urząd Stanu Cywilnego Wolsztyn, wpis L-65 / 1896
Mscislaus Frankowski (ur. 1864), ojciec: Jacob Frankowski , matka: Pauline Klinge
Wanda Bronislava Osiecka (ur. 1873), ojciec: Michael Osiecki , matka: Ladislava Tolowinska,
z tego małżeństwa rodzą się TADEUSZ JAKUB, Stefan, Maria Jadwiga, MŚCISŁAW MIKOŁAJ i Zofia. Mścisław sr był nauczycielem pruskiej szkoły powszechnej, to dzieci wychowywał w polskie kulturze i w polskiej tradycji narodowej.
Tadeusz Jakub #Frankowski urodził się 24 maja 1897 w Solcu :
W latach 1904 - 1908 uczęszczał do szkoły powszechnej w Zdroju. Po jej ukończeniu wstąpił do gimnazjum w Grodzisku, gdzie ukończył 5 klas. Potem uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Wolsztynie. Powołany został 1 III 1917 do 56. pułku artylerii polowej stacjonującego w Lesznie i wysłany na front zachodni. Od 26 IV 1917 – 11 XI 1918 brał udział w walkach nad Chemin des Dames, w działaniach ofensywnych w 1918 i odwrocie znad Mozy. W roku 1918 ukończył Szkołę Artylerii. (Heeresartillerie Schűsschule w Mouson/Mouroc we Francji). Koniec wojny zastał go w rejonie Maas i Beaumont, skąd razem z pułkiem 30 XII 1918 wrócił do Leszna. W wojsku niemieckim awansował do stopnia sierżanta. Za udział w walkach we Francji odznaczony został Krzyżem Żelaznym I i II klasy.
Dowiedziawszy się o wybuchu Powstania Wielkopolskiego - 2 I 1919 zbiegł wraz z ordynansem (kanonierem Piosikiem z Ptaszkowa) konno i w pełnym rynsztunku do Grodziska Wlkp., gdzie 3 I 1919 zorganizował i objął dowództwo żandarmerii konnej. Przeprowadzał rewizje u kolonistów niemieckich w celu znalezienia broni, którą następnie rekwirował na zaopatrzenie powstających oddziałów powstańczych. W dniu 21 I 1919 r. po sformowaniu przez por. Józefa Skrzydlewskiego 2 kompanii grodziskiej objął dowództwo I plutonu i wyruszył z kompanią 25 I 1919 r. do Lwówka, gdzie dowództwo kompanii przejął ppor. Józef Kopczyński. Kompania działała na odcinku Bolewice. W dniu 9 II 1919 podczas ataku pod Kupferhammer (Koprowy Młyn) na stanowiska niemieckich karabinów maszynowych został ranny w podudzie. Pluton jego został odcięty od kompanii. Pomimo odniesionej rany umiejętnie dowodząc żołnierzami po pięciogodzinnej tułaczce i dwukrotnej walce z oddziałami niemieckich kolonistów powrócił do kompanii. Na skutek odniesionej rany od 9 II do 16 III przebywał w szpitalu w Gnieźnie.
Po powrocie ze szpitala objął dowództwo 7 kompanii 2 pułku strzelców Wlkp. na odcinku Sieraków (2 kompania grodziska została włączona jako 5 kompania do II batalionu 2 pułku strzelców Wielkopolskich, późniejszego 56 pułku piechoty). Kompania jego brała udział patrolowaniu oraz w drobnych starciach z niemieckimi patrolami w rejonie Sierakowa, Kamionnej i Kolna. 29 IV 1919 został przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy do 6 komp., z którą 5 IX 1919 r. wyruszył na front litewsko-białoruski. Brał udział w walkach pod Połockiem, Mińskiem, nad Berezyną pod Jakimowską Słobodą i Szaciłkami. 5 IV 1920 w bitwie pod Borowikami został poważnie ranny, która to rana spowodowała jego pobyt w szpitalu w Mińsku do 11 VI 1920. Po wyzdrowieniu powrócił do baonu zapasowego 56 pp. stacjonującego w Szamotułach jako instruktor. Po powrocie pułku z wojny bolszewickiej wraca do batalionu stacjonującego we Wrześni.
Na wieść o wybuchu III powstania śląskiego 26 V 1921 pod pseudonimem Henryk Frankenstein udaje się z grupą oficerów pułku, m. in. por. J. Skrzydlewskim, ppor. J. Kopczyńskim, ppor. W. Kabschem, ppor. E. Kabzą na Górny Śląsk. Początkowo był adiutantem III baonu 9 p.p. pod dowództwem por. Kabzy. Później objął w zastępstwie dowództwo 2 komp. III/9 p.p. Lubliniecko-Opolskiej, walcząc pod Wossowskim, Dobrodzieniem i Zębowicami.
Po zawieszeniu broni wrócił do 56 p.p. 1 VIII 1921 został przeniesiony do rezerwy i objął posadę nauczyciela tymczasowego w Strzępinach w pow. grodziskim. Od lutego 1929 do maja 1933 pracował w Starostwie Powiatowym w Wolsztynie jako urzędnik kontraktowy.
Następnie dzierżawił małą restaurację w Wielichowie. Był aktywnym członkiem Związku Powstańców i Strzelców Oddział w Wolsztynie /prezes i p.o. komendant/, Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej Koło Wolsztyn. W 1927 został mianowany ppor. rez., a po odbyciu w 1928 i 1930 r. 6-cio tygodniowych ćwiczeń dostał w dniu 2 III 1932 r. awans na porucznika.
Po wybuchu wojny zmobilizowany jako dowódca plutonu podsłuchu w 72 Biurze Cenzury Armii „Poznań”. Brał udział w obronie Warszawy. Po kapitulacji Warszawy wrócił do Wielichowa, ale już 7 XI 1939 dostał się do niewoli niemieckiej i najpierw przebywał w obozie jenieckim – Oflag VIII A Kreuzburg /Kluczbork/, a potem od 13 VI 1940 przeniesiony do Oflagu VII A Murnau, gdzie przebywał do wyzwolenia.
Do kraju wrócił we wrześniu 1945 r. Po wojnie pracował w GS „SCH” w Wielichowie.
Zmarł 4 II 1966 i pochowany został na cmentarzu par. w Wielichowie.
Odznaczenia: Krzyż Niepodległości, czterokrotnie Krzyż Walecznych /po raz 1 za Powstanie Wielkopolskie/, Medal pamiątkowy za wojnę 1918/20, dwukrotnie odznaka za rany, Krzyż litewsko-białoruski, Odznaka Wojsk Wielkopolskich, Trzykrotna odznaka honorowa za pobyt na froncie
Dwukrotnie żonaty: 1 XII 1921 ożenił się z Helena Dębicką z Szymborowa pow. wrzesiński, a po jej śmierci zawarł związek małżeński z Walentyną z Przybyłów z Wielichowa. Miał pięcioro dzieci. https://www.powiatwolsztyn.pl/powstanie/frankowski_tadeusz.html Źródło: CAW.Ap 1991; CAW.KW-30; CAW.KN-345; CMJW w Łambinowicach, WASt-Oflag VIII A 1.23; Wast-Oflag VII A, 1. 16; APL, Akta Miasta Wolsztyna. sygn. 573; sygn. 583; J. Kaminiarz, J. Kubiak, M. Rezler; Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 na Ziemi Grodziskiej. Grodzisk Wlkp 1999, s. 17, 28; informacje syna Kajetana Frankowskiego. Opracował Zenon Jóźwiak
Mścisław Mikołaj #Frankowski urodził się 6 grudnia 1900 roku w Strzępiniu koło Grodziska Wielkopolskiego.
Po ukończeniu gimnazjum w Grodzisku Wielkopolskim podjął pracę w lokalnej gazecie Rolnik. W 1918 roku, pod koniec I wojny światowej, został wcielony do armii niemieckiej, z której zdezerterował.
Po wybuchu powstania wielkopolskiego wstąpił do kompanii grodziskiej, z którą walczył m.in. pod Rakoniewicami i Pniewami.
Po zakończeniu powstania brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie walczył z 56. Pułkiem Piechoty (56. Pułk Piechoty Wielkopolskiej został utworzony na bazie 2. Pułku Strzelców Wielkopolskich, w skład którego weszła m.in. 5. Kompania Grodziska) na terenie Białorusi. Brał udział m.in. w bitwie pod Zubarejowicami (chodzi prawdopodobnie o dzisiejsze Uwarowicze w obwodzie homelskim na Białorusi), która odbyła się 9 listopada 1919 roku.
Tytuł obiektu: Mścisław Frankowski (siedzi) w towarzystwie kuzynów, żołnierzy armii niemieckiej, z lewej podoficer (prawdopodobnie artylerzysta) odznaczony krzyżem żelaznym II klasy, z prawej szeregowy, lata 1917-1918 Nazwa zespołu (kolekcji): Frankowski Mścisław | 1900–1942 | ze zbiorów Aleksandra Przybylskiego, Poznań Właściciel: Aleksander Przybylski
Po zakończeniu wojny pracował jako urzędnik w starostwie powiatowym w Grodzisku Wielkopolskim, później zaś w Nowym Tomyślu. W 1924 roku wstąpił do Stronnictwa Narodowego, w którym w kolejnych latach – głównie w latach 30. – pełnił szereg kierowniczych funkcji. Razem z bratem Marianem Frankowskim redagował endeckie czasopismo Polska Narodowa.
W 1937 roku ożenił się z Felicją Smolibowską, z którą miał córkę Barbarę (ur. w 1938 roku).
Tuż przed wybuchem II wojny światowej, 25 sierpnia 1939 roku, został zmobilizowany do macierzystego 56. Pułku Piechoty, z którym walczył m.in. nad Bzurą i w obronie Warszawy. Po kapitulacji wrócił do Poznania, gdzie 16 listopada 1939 roku założył z innymi działaczami SN Narodową Organizację Bojową i został mianowany komendantem rejonu Poznań-Zachód. Razem z bratem Marianem (szefem Wydziału Propagandy) zajmował się redagowaniem i kolportowaniem prasy podziemnej.
nie wiemy o jakiego brata Mariana może chodzić, z akt metrykalnych - bracia to Tadeusz, Mścisław i Stefan
Z powodu przedwojennej działalności w SN, Frankowski był od samego początku okupacji poszukiwany przez Niemców, dlatego też zmienił wygląd (utlenił włosy i zaczął nosić okulary) oraz zaczął posługiwać się przybranym nazwiskiem Stefan Norski. W wyniku denuncjacji został aresztowany przez Gestapo 6 grudnia 1940 roku. Początkowo przetrzymywany był w siedzibie Gestapo w przedwojennym Domu Żołnierza, gdzie w trakcie przesłuchań był prawdopodobnie torturowany. Później trafił do Fortu VII, zaś wiosną 1941 roku został przeniesiony do więzienia we Wronkach, następnie zaś w Elblągu. Ostatecznie trafił do Berlina, gdzie 18 grudnia 1941 roku, wraz z innymi działaczami Narodowej Organizacji Bojowej został skazany przez niemiecki Trybunał Ludowy na karę śmierci. Wyrok wykonano przez zgilotynowanie w więzieniu w Berlinie 20 marca 1942 roku.
[opracowanie na podstawie: W. Becker, Frankowski Mścisław (1900-1942), [w:] Powstańcy wielkopolscy. Biogramy uczestników powstania wielkopolskiego 1918-1919, tom XIII, red. B. Polak, Poznań 2016, s. 54-56; Zarys historji wojennej 56-go Pułku Piechoty Wielkopolskiej, red. S. Siuda, Warszawa 1928, s. 17.]
źródła:
