Konstanty i Józefa z Bordychów pobrali się w roku 1896:
Urząd Stanu Cywilnego Chobienice, wpis 1 / 1896
Konstantin Andrys (ur. 1871) ojciec: Johann Andrys , matka: Marie Marciniec
Josephine Bordych (ur. 1873) ojciec: Jacob Bordych , matka: Agnes Chlebowska,
akt ślubu rodziców - Konstantego i Józefy
z tego związku urodzili się:
Jadwiga 1896-1986,
Edward 1896
Karol 1897
Jan Paweł 1899
Leonard Bernard 1900
Alojzy 1902
Ignacy 1904-1970,
Ludwik 1905,
Marianna Cwojdzińska 1906,
Antonina Gaweł 1909.
Konstanty z synami Karolem i Pawłem
Pięciu braci Andrysów z dziesięciorga dzieci KONSTANTEGO /1871/ I JÓZEFY z Bordychów/1873/ wzięło udział w Powstaniu a mianowicie:
EDWARD #Andrys urodził się w Chobienicach 6 października 1896 roku, ranny w walce pod Grójcem, zmarł 13 maja 1920 - Poznań w wyniku doznanych ran w walce. Miejsce pochówku nie jest znane
EDWARD #Andrys i jego siostra bliźniaczka - Agnieszka, akt urodzenia
W POWSTANIU:
jednostka: 4 Kompania Batalionu Grupy Zachód, Oddział Chobienicki
status/stopień: kapral
uwagi: ranny pod Grójcem Wielkim, zmarł z choroby 1920.05.13 w Poznaniu
KAROL #Andrys urodził się 2 listopada 1897 roku, zmarł 16 czerwca 1978 roku w Mosinie, gdzie został pochowany, spoczywa z małżonką Stanisława /+1983/.
KAROL #Andrys
W POWSTANIU - jednostka: Oddział Chobienicki
status/stopień: podporucznik, podporucznik mianowany
uwagi: Uchwała W 2/72 tu jako Andryś
odznaczenie: Wielkopolski Krzyż Powstańczy Uchwała Rady Państwa nr: 01.09-0.2 z dnia 1960-01-09
Opis:
Kol. Andrys Karol brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. od dnia 3 stycznia 1919r aż do zawieszenia broni na odcinku Wolsztyn - Chobienice - Grójec Wielki - Babimost.
Dodatkowe informacje:
W roku 1945 udział z bronią w ręku w oswobodzeniu Poznania i Cytadeli.
JAN PAWEŁ #Andrys urodził się 20 stycznia 1899 roku, miejsce i data zgonu nie są znane.
JAN PAWEŁ #Andrys
W POWSTANIU:
- jednostka: Kompania Chobienicka
LEONARD BERNARD #Andrys - według metryki urodzenia Leonard, w innych dokumentach występuje jako Bernard, urodził się 9 maja 1900, ożeniony z Elżbietą, syn Jan /1927-1999/. Bernard zginął 20 kwietnia 1943 w obozie koncentracyjnym Mauthausen.
LEONARD BERNARD #Andrys
W POWSTANIU - szeregowiec
uwagi: I.487.9189
ALOJZY #ANDRYS urodzony 16 czerwca 1902 w Chobienicach, żona Zofia z dom. Wichniarz - ślub 27 grudnia 1930 roku, dzieci Bogdan, Kazimierz i Wiesław. Zmarł 28 sierpnia 1978 roku w Mosinie i tam został pochowany z małżonką.
ALOJZY #ANDRYS
W POWSTANIU: jednostka: Oddział Chobienicki, 11 Kompania 7 Pułku Strzelców Wlkp., Kompania Chobienicka
status/stopień: ochotnik, podporucznik
uwagi: Mosina, Uchwała W 8/72 tu jako Andryś
odznaczenie: Wielkopolski Krzyż Powstańczy Uchwała Rady Państwa nr: 12.18-0.1053 z dnia 1958-12-18
Opis:
Andrys Alojzy brał udział w Powstaniu Wlkp. od 02.01.1919 do 16.02.1919 z bronią w ręku w Drużynie Chobienickiej. 16.02.1919 ranny pod Wielkim Grójcem pow. Babimost. W 1939 czynny udział w obronie Warszawy do października, tj. do chwili rozbrojenia.
Alojzy w czasie II Wojny światowej został osadzony w Forcie VII, za udział w tzw SPrawie mosińskiej:
"Sprawa mosińska"
Sprawa mosińska (Sache Mosin)
28 grudniu 1942 roku aresztowano gońca mosińskiej apteki Kazimierza Kałana. Według meldunku komendanta miejscowego posterunku żandarmerii, przeprowadzona rewizja wykryła ukryty w jego domu wielki magazyn lekarstw, chemikaliów, artykułów drogeryjnych, aparaty fotograficzne, części radiowe, motocyklowe, książki naukowe, sztandar polskiej organizacji młodzieżowej i około 320 szkieł laboratoryjnych.
Aresztowany był także jednym z mosińskich harcerzy, uczestniczył w konspiracyjnej działalności Związku Walki Zbrojnej. Prawdopodobnie brał udział w zorganizowanej, wielkopolskiej siatce dywersyjnej, kierowanej przez dra Franciszka Witaszka. To właśnie ze „sprawą” dra Franciszka Witaszka Niemcy łączyli działalność mosińskich konspiratorów, których nazwali „Geheime Polnischen Sabotage Organisation” (tajna polska organizacja sabotażowa). Dowodem jej istnienia była dla Niemców śmierć burmistrza Mosiny Höggy w październiku 1942 r.
W 29 stycznia 1943 roku, w miesiąc po zatrzymaniu Kałana, aresztowano kolejnych mosiniaków. Wśród zatrzymanych, znaleźli się: doktor Edmund Jurdzyński, którego oskarżono o otrucie burmistrza Höggy, doktora weterynarii Czesława Skibińskiego za trucie bydła, farmaceutkę Stefania Dabińską, która kierowała pracą apteki przy mosińskim rynku pod zarzutem trucia aptekarzy Feerabenda, Haacka, burmistrza Höggy i innych niemieckich obywateli i przechowywania leków nierejestrowanych w aptece, nauczycielkę Władysławę Rogowska pod zarzutem sekretarzowania w tajnej organizacji. Pracownikom farbiarni „Barwa” i cegielni zarzucono przynależność do nielegalnej organizacji i sabotaż gospodarczy. Akuszerkom mosińskim postawiono bezpodstawny zarzut – uśmiercania niemieckich dzieci, choć takie przypadku nie było.
Aresztowania miały miejsce do 22 kwietnia 1943 r. i objęły w sumie 125 osób. Aresztowanych osadzono w poznańskim Forcie VII. Na przesłuchania wożono do Domu Żołnierza – poznańskiej siedziby Gestapo. Stosowano wobec nich najwymyślniejsze tortury w celu uzyskania potwierdzającego zeznania o organizacji. O gwałtowności tortur świadczą ofiary wśród aresztowanych. Już w kwietniu 1943 r. zginęli: Bachert Wojciech, Dolczewski Józef, Hemmerling Wawrzyn, Jankowski Stanisław, Jarmuszczak Stanisław, Kaczmarek Stanisław, Kałan Kazimierz, Kurkiewicz Bernard, Mikołajczakowa Maria.
Nie zachowały się dokumenty z rozprawy karnej przeciwko grupie mosińskiej. Z relacji świadków wynika, że do Fortu VII przyjechała komisja z Berlina, która tę grupę przesłuchiwała.
W wyniku rozprawy, 60 mieszkańców z Mosiny i okolic za przynależność do organizacji sabotażowej zostało skazanych na karę śmierci, a część na dożywotnie więzienia.
W nocy z 17 /18 sierpnia 1943 roku, z Fortu VII wywieziono więźniów pochodzących z okolic Mosiny. Pociąg z peronu 4a poznańskiego dworca odjechał w kierunku Wrocławia. Dalszy ich los jest do dziś nieznany.
Skazanych na śmierć, z dworca kolejowego w Poznaniu wywieziono w nieznanym kierunku.
Kolejna fala aresztowań dotknęła mieszkańców miasta 9 i 10 września 1943 r. i trwała do końca tego miesiąca. Dotknęła ona zasadniczo rodziny zasądzonych i wywiezionych w sierpniu 1943 r. – około 225 osób.
Oprac. na podstawie: R. Perła, J. Szeszuła, Mosina w okresie okupacji hitlerowskiej, w: Szkice z przeszłości Mosiny i okolic, red. T. A. Jakubiak, KAW 1978
źródła:
Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 428: Życiorysy powstańców wielkopolskich: K - tom X (Kiełbasiewicz Antoni - Klupś Bronisław)
Mieloch Przemysław, Nowaczyk Joanna, współprac. Pohl Zygmunt, Szeszuła Jacek, Powstańcy Wielkopolscy z Mosiny i okolic, [Mosina] 2008
Piętka Jacek, Wolsztyński słownik Powstańców Wielkopolskich, Seria Ocalić od zapomnienia, pod red. Arlety Prządki, Wolsztyn 2018
Uzupełnienia do projektu "Odznaczeni Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym", archiwum WTG
Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 2/72
Wojskowe Biuro Historyczne (daw. CAW), Wykaz akt powstańców wielkopolskich (maszyn.)
Piętka Jacek, Wolsztyński słownik Powstańców Wielkopolskich, Seria Ocalić od zapomnienia, pod red. Arlety Prządki, Wolsztyn 2018
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 42: Imienny spis powstańców frontu zachodniego (maszyn.)
Olszewski Wiesław, Jastrząb Łukasz, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27.12.1918 r. do 8.03.1920 r. Monografie Politechniki Koszalińskiej nr 157, Koszalin 2009
[m.in. biogramy, dzieje powstania w miejscowościach] Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego Koło Wolsztyn
Wiadomości z historji regionalnej Obwodu Szkolnego Nowotomyskiego, Nowy Tomyśl 1934
Biskupski Antoni, Historja 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (7 Pułku Strzelców Wlkp.) T.1 Walki powstańcze na froncie zachodnim i północnym Wielkopolski. Organizacja pułku, Bydgoszcz 1925
Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski. Uchwała W 2/72
