A wszystko zaczęło się od wczorajszego wpisu na zaprzyjaźnionej stronie Sieraków historia nieznana:
“1 czerwca 1919 roku
Chociaż rozejm zawarty w Trewirze 16 lutego 1919 roku przedłużał zawieszenie broni na czas nieokreślony, Niemcy często go łamali na całej długości frontu Powstania Wielkopolskiego. Tego dnia przeprowadzili dwa ataki pod Kolnem i Lewicami, które „złamano ogniem”. W walce w okolicy Kamionny poległ Stanisław Matczyński, szeregowiec z 6. kompanii 2. Pułku Strzelców Wielkopolskich. O żołnierzu tym nic nie wiemy.” - nie wiem dlaczego zawsze w takiej sytuacji zapala mi się czerwona lampka, oznajmiająca, że trzeba wyjaśnić losy Powstańca.
Szperanie po aktach, wyszukiwarkach, zaczepianie specjalisty od niemożliwego w przypadku poległych i zaginionych - Michała Krzyżaniaka, dyrektora Muzeum Powstańców Wielkopolskich w Lusowie przyniosło owoc.
Stanisław Matczyński lub Matyczyński
urodzenie: 1882.12.31 Janowiec Wlkp.
data śmierci: 1919.06.01
rodzice: Józef, Joanna
jednostka: 6 Kompania 2 Pułku Strzelców WLkp.
status/stopień: szeregowiec
uwagi: 1.487.19225; Ziemia Międzychodzka, poległ pod Kamionną
odznaczenie: Wielkopolski Krzyż Powstańczy
źródła:
Wojskowe Biuro Historyczne (daw. CAW), Wykaz akt powstańców wielkopolskich (maszyn.)
Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
Olszewski Wiesław, Jastrząb Łukasz, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27.12.1918 r. do 8.03.1920 r. Monografie Politechniki Koszalińskiej nr 157, Koszalin 2009
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 32: Spis zweryfikowanych 4622 - 9099
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 44: Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej [nr 10168 - 16966]
Chalasz Roman, Wielki Almanach Powstańczy Powiatu Międzychodzkiego (maszyn.).
Matczyński, Stanisław
Rodzice: Józef, Joanna
Ur.: 1882-12-31, Janowiec Wlkp. (Żnin )
Uchwała Rady Państwa nr: 12.06-0.960 z dnia 1957-12-06
Opis:
Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. dnia 31.12.1918 r. w Janowcu Wlkp. i pełnił służbę odwachową. Wnosi się o odznaczenie Go Wlkp. Krzyżem Powstańczym. (...)
Dodatkowe informacje:
nr ewidencji 16612/4032
Data śmierci 1919 a data nadania odznaczenia 1957, ok, może być pośmiertnie, ale nie w tym przypadku!
Michał Krzyżaniak sprawdził w 3 listach strat!Wynik poszukiwań jest następujący:
Informacja o śmierci Stanisława Matczyńskiego pojawia się w opracowaniu "Lista Strat Powstania Wielkopolskiego" Olszewskiego i Jastrzębia (Koszalin 2008), którzy powołali się na "Listę Strat Powstania Wielkopolskiego" Jabłońskiego (Warszawa 1936), który powołał się na Listę Strat Wojska Polskiego (Warszawa 1934), na której takiego nazwiska nie ma...
Jest za to Stanisław Matelski (lub Metelski), żołnierz 2. psw, który poległ 1.06.1919 pod Kamionką (zapewne chodzi o Kamionnę) lub 1.07.1919 (wg dokumentów z CAW), który wymieniany jest również na listach strat w: "Zarysie Historii Wojennej 56-go pułku" (Warszawa 1928), "14-tej Dywizji Piechoty w wojnie i pokoju" (Poznań 1936). Spoczywa w Kwilczu.
Dla zobrazowania “Lista strat Powstania Wielkopolskiego" Olszewskiego i Jastrzębia (Koszalin 2008) przedstawiamy wpisy dotyczące zarówno Stanisława Matczyńskiego jak i Stanisława Matelskiego vel Metelskiego:
Stanisław Matelski lub Metelski
urodzenie: 1898.11.07
Baborewo
data śmierci:
1919.07.01
miejsce pochówku: Kwilcz
uwagi: Ziemia Międzychodzka, poległ w Kamionnie, pochowany w Kwilczu (wspólna mogiła z 1928 )
źródła: Chalasz Roman, Wielki Almanach Powstańczy Powiatu Międzychodzkiego (maszyn.).
Czyli tu poza wątpliwością czy “A” czy “E” w nazwisku wszystko się zgadza, ale czy na pewno? Czas zatem dowiedzieć się czegoś więcej o Stanisławie Matelskim vel Metelskim. W tym celu najłatwiej odnaleźć metrykę urodzenia, a o to i ona:
Stanisław MATELSKI urodził się 07 listopada 1899 roku w miejscowości Samter czyli Szamotuły, poród zgłosiła Franciszka Szafrańska, matka dziecka to Józefa Matelska. Czyli nie rok 1898 a wg aktu urodzenia 1899, miejscowość - Szamotuły. Dla genealogicznego porządku Stanisław miał rodzeństwo - Annę i Leona, którzy zmarli w niemowlęctwie i Wiktorię ur. 1907, żyła w Szamotułach w latach 60 minionego wieku. Matka Józefa zmarła w roku 1910 w Szamotułach. Niestety nie jestem w stanie wyjaśnić skąd w zapisach pojawia się miejscowość Baborewo czy Baborowo /ta ostatnia to wieś w powiecie szamotulskim/, domniemywać należy, że to była miejscowość ZAMIESZKANIA a nie urodzenia.
Idąc dalej - mamy dwie daty śmierci - 1 czerwca i 1 lipca - tu jedyne co nam pozostaje to oparcie się o listę strat i napis na powstańczej mogile w miejscowości Kwilcz - 1 lipca 1919, ale czy na pewno? Potyczki zaczepne trwały przez cały okres zawieszenia broni, zatem nie podamy konkretnej daty.
https://www.poznan.uw.gov.pl/system/files/karty_ewidencyjne/karta_cgw_pw_kwilcz_kwilcz_1_aktualizacja_bb_0.pdf
https://www.poznan.uw.gov.pl/system/files/karty_ewidencyjne/karta_cgw_pw_kwilcz_kwilcz_1_aktualizacja_bb_0.pdf
***************************
Zatem o co chodzi ze Stanisławem MATCZYŃSKIM vel MATYCZYŃSKIM? Smutne ale prawdziwe, przygotowujący biogramy Powstańców z dwóch zrobili jednego, bez sprawdzania źródeł, uśmiercili człowieka, który żył jeszcze w latach 60 ubiegłego wieku, niestety - nie jest to pierwszy i zapewne nie ostatni przypadek, który wyjaśniamy.
Zginął czy też nie?
Zasada działania jest zawsze taka sama! Źródła. Skoro podawana jest data urodzin, widzimy także imiona rodziców - poszukaliśmy akt urodzenia.
I tu jak w szwajcarskim zegarku! 31 grudnia 1882 roku w mieście Janowiec Wielkopolski położonym w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie żnińskim w rodzinie Józefa i Joanny z dom.Warkoczewskiej urodził się STANISŁAW MATCZYŃSKI.
Ponieważ aż trzech spośród rodzeństwa było Powstańcami Wielkopolskimi opowiedzmy sobie więcej o tej Rodzinie. Józef i Joanna według zapisów ksiąg parafialnych pobrali się w roku 1871 - wpis nr 3:
Joseph Matoszynski? (24 lat) i Joanna Warkoczewska (20 lat), rodzicami pana młodego byli Antonii Franciszka Kroszkiewicz, natomiast rodziców Joanny nie udało się nam ustalić, Józef żył w latach 1847-1943, Joanna 1852 - 1927. Z tego związku urodzili się także
Antoni 1872-1964
FRANCISZEK
Nepomucena 1887-1970
Maria 1874
Pelagia 1877
Władysława 1885
Adam 1891 - po 1940, Antoni i Adam wyjechali do Stanów Zjednoczonych i tam odnajdujemy ich ślady w Spisach ludności
LEON
STANISŁAW #MATCZYŃSKI ożenił się z z Marią z domu Ogórkiewicz, para mieszkała w Janowcu Wielkopolskim, niestety nie wiemy czy mieli dzieci, ale wici rozesłane, więc kto wie! Stanisław zmarł 29 maja 1961 roku w Janowcu Wlkp.
Pomijamy, co do udziału w Powstaniu Wielkopolskim notkę ze strony
http://powstancywielkopolscy.pl , a opieramy się na faktach zapisanych w uzasadnieniu nadania WKP:
Uchwała Rady Państwa nr: 12.06-0.960 z dnia
1957-12-06Opis:
Brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wlkp. dnia 31.12.1918 r. w Janowcu Wlkp. i pełnił służbę odwachową. Wnosi się o odznaczenie Go Wlkp. Krzyżem Powstańczym. (...)
Natomiast za potwierdzenie udziału w PW oprócz w/w niech dla nas będzie spis PW z roku 1936, w którym widnieją i Stanisław i Leon.
FRANCISZEK #MATCZYŃSKIurodził się 25 września 1875 roku w Janowcu Wielkopolskim, zmarł 09 listopada 1973 w Strzelnie, pow. Mogilno. Jego żoną została Jadwiga z dom. Stryjenek a dzieci to Tadeusz, Felicja, Urszula, Teodor, Grzegorz Franciszek, Marian, Florian, Kazimierz i Teodozja.
O udziale Franciszka w Powstaniu Wielkopolskim wiemy z Jego relacji:
Uchwała Rady Państwa nr: 05.02-0.301 z dnia
1958-05-02 Opis:
Na wieść o wybuchu Powstania Wlkp. 30.12.1918 brałem czynny udział przy tworzeniu Kompanii Powstańczej w Janowcu Wlkp. pod dowództwem por. Skrzypczaka Tadeusza. Osobiście pod moją komendą na pierwszy początek rozbroiliśmy policjanta niemieckiego, u którego zdobyliśmy przechowywanych 12 karabinów ręcznych. Następnie brałem udział przy zajmowaniu urzędów i odbieraniu broni znajdującej się u Niemców tutejszego miasta. Dalej czynny byłem przy rozbrajaniu ludności niemieckiej w okolicznych wioskach, aż do wyzwolenia Żnina. Jako podkomendny komendantury powstańczej w Janowcu Wlkp. pełniłem służbę z oddziałem wartowniczym na tutejszym terenie do ukończenia działań powstańczych do lutego 1919. W pracy społecznej brałem udział przy organizowaniu Ochotniczej Straży Pożarnej w Janowcu w 1919, w której pełniłem funkcję podnaczelnika jak i gospodarza straży pożarnej. Obecnie nie pracuję i jestem na utrzymaniu syna.
LEON #MATCZYŃSKI urodził się
w Janowcu Wielkopolskim 19 marca 1889 roku, zmarł 06 marca 1970 roku w Janowcu Wielkopolskim, w latach II Wojny Światowej /1943/ był osoadzony w więzieniu w Bydgoszczy, ożenił się z Józefą Tabatowską, nie wiemy nic o ich potomstwie.
Udział w Powstaniu Wielkopolskim znajduje potwierdzenie w źródłach historycznych, m.in. * * Uchwała Rady Państwa nr: 07.30-0.954 z dnia 1964-07-30
Opis:
Matczyński Leon jako ochotnik brał czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim na terenie Janowca Wlkp i okolicy, w rozbrajaniu Niemców na terenie Janowca Wlkp i w służbie wartowniczej na terenie Janowca Wlkp i okolicy, był dzielnym żołnierzem
oraz sporządzonym życiorysie:
źródła:
Mogilno w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919, pod red. Danuty Konieczki-Śliwińskiej, Poznań 2008
Archiwum Prezydenta RP, Nominacje na stopień oficerski.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 32: Spis zweryfikowanych
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 446: Życiorysy powstańców wielkopolskich: M - tom lV (Marszał Walenty - Matyja Stefan)
Olszewski Wiesław, Jastrząb Łukasz, Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27.12.1918 r. do 8.03.1920 r. Monografie Politechniki Koszalińskiej nr 157, Koszalin 2009
#Chalasz Roman, Wielki Almanach Powstańczy Powiatu Międzychodzkiego (maszyn.).
zebrała Ewa Alicja Slomska
