Pniewscy - Jastrzębiec Pniewski Stanisław, Wiktor, Alfons, Jan, Sylwester i Henryk
O jedynych wiemy wiele, o innych mówią tylko kamienie, bohaterzy, o których zapomniano. Czasem trudno znaleźć jakiekolwiek informacje, bo ani w źródłach ślad nie pozostał, a na “groby” już nikt nie chodzi. Zapomnieni, zaniedbani, pominięci. Czasem jedynym źródłem informacji zostaje nekrolog, ale czy jest on wiarygodnym źródłem, czy tylko na tej podstawie możemy uznać kogoś za Powstańca? A może miejsce spoczynku stanowi o Bohaterze?
Stanisław - ojciec Bohaterów czy był Powstańcem? Nie wiem. Z uwagi na wiek ewentualnie mógł być “wspomagającym” finansowo lub służyć w Radach. Spoczął na Cmentarzu Garnizonowym w Poznaniu, a wojskowym nie był, więc może ówcześni pamiętali jego udział, stąd nieprzypadkowe miejsce pochówku? W nekrologu zamieszczonym w prasie poznańskiej zapisano tylko “odznaczony Krzyżem Zasłudze Obywatelskiej i Medalem 10-lecia odzyskanej Niepodległości” -
PNIEWSKI STANISŁAW
Rodzice Stanisława pobrali się w roku 1862 w miejscowości Łopienno: Parafia katolicka Łopienno, wpis 8 / 1862
Franciscus Pniewski (34 lat) Nepomucena Brodzka (34 lat)
STANISŁAW urodził się 11 września 1863 roku w miejscowości Kłecko, zmarł w Poznaniu 20 lutego 1932 roku, spoczywa na cmentarzu na Cytadeli.
W roku 1891 poślubił swoją pierwszą żonę Annę z Chrzanowskich ur. 11 maja 1866 roku, zmarła w kwietniu 1899.
Potwierdzenie zgonu Anny odnajdujemy w poznańskiej prasie: Pniewska (z d. Chrzanowska), Anna
Dziennik Poznański -- 97
Data zgonu: 1899.04.
Pniewska (z d. Chrzanowska), Anna
Dziennik Poznański -- 98
Data zgonu: 1899.04.
Wiek: 32 lata
Parafia katolicka Kłecko, wpis 2 / 1891
Stanislaus Pniewski (27 lat) Anna Marianna Chrzanowska (23 lat)
Kłecko, wpis 1 / 1891
Stanislaus Pniewski (ur. 1863) ojciec: Franz Pniewski matka: Nepomuzena Brodzka
Anna Marie Chrzanowska (ur. 1866) ojciec: Anton Chrzanowski matka: Valerie Cembrowicz
Kłecko (USC) - akt małżeństwa, rok 1891, Księga małżeństw :
https://szukajwarchiwach.pl/53/1869/0/3/53/skan/full/7s85QBJf_PlVRoC0YyPhSQ
Ze związku Anny i Stanisława urodzili się:
-- 05.12.1891 - WIKTOR,
-- 14.03.1893 - ALFONS,
-- 18.05.1894 - JAN,
-- Joanna - 02.02.1896,
-- Maria Antonina - 26.06.1897 - 04.04.1900.
Po śmierci Anny Stanisław ożenił się powtórnie, 26 stycznia 1900 roku żoną została Wiktoria z dom. Kaczmarska ur. 11 grudnia 1879, zmarła 22 marca 1959, spoczywa z synami Franciszkiem i Henrykiem, córka Wojciecha i Franciszki Kozłowskiej.
Z tego małżeństwa urodzili się :
-- SYLWESTER Wojciech 29.12.1900,
-- HENRYK 25.04.1902 - 16.01.1982,
-- Bolesław Wincenty 02.07.1903 -
14.08.1903,
-- Stefania 11.08.1908,
-- Franciszek 28.02.1906.
STANISŁAW PNIEWSKI zmarł 20 lutego 1932 roku, ale i tak zbyt wcześnie by stanąć do powstańczej weryfikacji, o czym doniosły nekrologi w poznańskiej prasie:
Dziennik Poznański - 43
Dziennik Poznański - 45
---------------------------------
Pierwszym dzieckiem Stanisława i Anny był WIKTOR - przytaczam Państwu biogram przygotowany przez Łukasza Cichego, (uzupełniony EAS) i opublikowany:
https://krotoszyn.naszemiasto.pl/nasi-powstancy-wiktor-pniewski/ga/c1-4084161/zd/24855751
Wiktor Nepomucen Pniewski urodził się 5 grudnia 1891 r. jako syn Stanisława Pniewskiego i Anny z d. Chrzanowskiej w Kłecku w pobliżu Gniezna. Uczył się w Szkole Handlowej w Poznaniu i tam był od 1906 r. członkiem Towarzystwa Tomasza Zana. W 1911 r. został żołnierzem 9 Pułku Huzarów w Strasburgu. Potem był w 4 batalionie lotniczym. Przed wybuchem I wojny światowej został pilotem obserwatorem. Jak wielu jego rówieśników wziął udział w tzw. Wielkiej Wojnie, czyli w I wojnie światowej w szeregach Armii Cesarstwa Niemieckiego. W 1917 r. mianowano go sierżantem. Po zakończeniu wojny Pniewski wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim. 4 stycznia 1919 r. przeprowadził sławny atak na Ławicę w Poznaniu, gdzie zdobyto m.in. 400 samolotów i ok. 300 balonów niemieckich oraz dużą ilość sprzętu. Później przeprowadził jedne z pierwszych polskich bombardowań lotniczych. Jego celem padł Frankfurt nad Odrą. Wykonał sześć takich nalotów. Zrzucono wówczas trzydzieści sześć bomb dwudziestopięcio kilogramowych. Później Wiktor Pniewski był pierwszym komendantem lotniska w Ławicy.
Formował także I Eskadrę Wielkopolską. Wówczas był już porucznikiem. 14 marca 1919 r. gdy skończono formować eskadrę,która trafiła do Galicji. W czerwcu 1919 r. eskadra wróciła do Wielkopolski, by we wrześniu wysłać ją na północny odcinek frontu polsko-bolszewickiego. Tam Wiktor Pniewski został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. z 32 lokatą.
04 czerwca 1918 roku w Poznaniu poślubił Genowefę Drygas, z którą miał syna Zbigniewa Mariana urodzonego w Poznaniu 13.08.1920, zmarł w Poznaniu w 31 grudnia 1934 roku, spoczywa ze swoim dziadkiem Stanisławem.
Informacja o zgonie Zbigniewa została zamieszczona: Pniewski, Zbigniew
Dziennik Poznański -- Nr 2
Data zgonu: 1934.12.31
Wiek: 15 lat
Kurier Poznański -- 1936.12.30 R.31 nr 601
Data zgonu: 1934.12.
Genowefa - według kartoteki mieszkańców Poznania, wg aktu urodzenia Alfonsa
( https://szukajwarchiwach.pl/53/1926/0/1/279/skan/full/jV1Egrhj8ciVHB-BQDiQqw )
a na nagrobku jako Jadwiga była córką Jana Drygasa i Teofilii Filipowskiej - Ratajskiej, z której to pierwszego małżeństwa urodził się Cyryl Ratajski.
W okresie pokoju w II Rzeczypospolitej Wiktor Pniewski pozostał w wojsku, a dokładnie w lotnictwie. W 1922 r. został zastępcą dowódcy Centralnej Składnicy Lotniczej w Warszawie. W 1923 r. był w 3 Pułku Lotniczym, początkowo dowódca dywizjonu, później jako kwatermistrz. Później Wiktor Pniewski został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 r. z 5 lokatą. W 1936 r. został mianowany podpułkownikiem, a przed pobytem w Anglii – Pułkownikiem Pilotem.
W latach 1935-1936 był komendantem Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Warszawie, a potem zastępcą Kierownictwa Zaopatrzenia Lotnictwa w Warszawie.
Gdy rozpoczęła się II wojna światowa przez Rumunię dotarł do Francji. Tam dowodził Eskadrą Oficerską. W czerwcu 1940 r. ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Tam był komendantem Obozu Żołnierskiego Polskich Sił Powietrznych w Lodge w latach 1940-1947. Dzięki liście Tadeusza Krzystka wiemy, że posiadał stopień pułkownika, choć w Royal Air Force miał stopień Wing Commander (podpułkownik). W RAF-ie miał numer P-0588.
W 1947 r. wrócił do Polski. Nie była już to ta sama Polska... Odnalazł się z trudem w nowej rzeczywistości. Zweryfikowano go w stopniu pułkownika i dowodził pułkiem lotniczym, był szefem Wydziału Wojskowego w Państwowym Instytucie Hydrologiczno – Meteorologicznym, a po 1952 r. pracował tam cywilnie. W 1968 r. przeszedł na emeryturę. Należał do Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Mieszkał w Maciejewie k. Rozdrażewa. Zmarł 13 sierpnia 1974 r. i spoczął wraz z żoną na cmentarzu w Rozdrażewie.
Spoczywa przy głównej alei otoczony grobami i pomnikami poległych i zmarłych bohaterów i patriotów. Otrzymał: Virtuti Militari V kl. (1920 r.), Wielkopolski Krzyż Powstańczy (1958 r.), Złoty Krzyż Zasługi (przed 1932 r.), Krzyż Oficerski
Orderu Korony Rumunii, Krzyż Niepodległości (II Rzeczypospolitej) oraz Krzyż Kawalerski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta).
Pułkownik pilot Wiktor Pniewski był jednym z pierwszych lotników polskich, który zmodernizował polskie lotnictwo.
Akt urodzenia Wiktora: https://szukajwarchiwach.pl/53/1869/0/1/52/skan/full/Y4rnnRpCeQMEEx3Q4npSXw
---------------------------------
14.03.1893 urodził się w Kłecku ALFONS JÓZEF.
W latach 1914-1918 - służył w armii pruskiej, następnie brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej, nie udało się niestety ustalić czy był Powstańcem wielkopolskim, w zbiorze akt Wojskowego Biura historycznego znajduje się pod nr 8005 teczka personalna.
akt urodzenia: https://szukajwarchiwach.pl/53/1869/0/1/58/skan/full/a2i-Ok6GjJqdeljGrlRrOQ
Zginął od Smolewiczami 8 sierpnia 1919 od kuli bolszewickiej, o czym powiadomiono także w prasie poznańskiej:
Dziennik Poznański -- 1919.08.24 R.61 nr 194
Data zgonu: 1919.08.08, kapral I -go Pułku Ułanów Wielkopolskich, nekrolog od I pułku Ułanów Wielkopolskich, nekrolog od rodziców rodzeństwa i najbliższych w nr 195
Miejsce zgonu pod Smolewiczami
Kurier Poznański -- 1919.08.24 R.14 nr 194
kapral 1-go pułku ułanów wlkp., też nr 195 - ugodzony kula przy rozrywaniu toru kolejowego, pod Słobodą na drodze Mińsk - Smolewicze
------------------------
Kolejnym dzieckiem Stanisława i Anny był urodzony w Kłecku 18.05.1894 - JAN FRANCISZEK,
akt urodzenia: https://szukajwarchiwach.pl/53/1869/0/1/61/skan/full/-wWZeCQNyvqm49RylXPqjg
Zmarł w Poznaniu, 20 stycznia 1986 roku spoczął na cmentarzu komunalnym Miłostowo, spoczywa: pole:40 kwatera:1 rząd:4 miejsce:6
https://billiongraves.pl/grave/Jan-Franciszek-Jastrz%C4%99biec-Pniewski/33751077
Spoczywa z małżonką Marią z Naskrętów ur. 02.04.1904, zm. 08.08.1980.
Jan w Powstaniu Wielkopolskim: Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym
Jan Pniewski,
Rodzice: Stanisław, Anna
Ur.: 1894-05-18, Kłecko (Gniezno PL)
Uchwała Rady Państwa nr: 03.16-0.231 z dnia 1973-03-16
Opis: Jest zweryfikowanym powstańcem wielkopolskim. Dnia 27.12.1918 r. zgłosił się ochotniczo na Powstanie Wielkopolskie i walczył z bronią w ręku o wyzwolenie miasta Poznania spod zaboru pruskiego. Po zdobyciu miasta Poznania został skierowany do Biedruska pod Poznaniem do wojskowego szpitala koni do służby pielęgnowania chorych i rannych koni. Po zakończeniu walk powstańczych zgłosił się ochotniczo do tworzącego się pułku lotniczego w którym służył do 1920 r.
------------------------------
Pniewski SYLWESTER WOJCIECH
ps. „Burger", ofic. WP, NOWi AK.
urodzony w Poznaniu 29 listopada w Poznaniu, syn Stanisława i jego drugiej małżonki Wiktorii z d. Kaczmarczyk.
Akt urodzenia: https://szukajwarchiwach.pl/53/1926/0/1/564/skan/full/skMimECysFaLNspOyH1EFw
Czł. POW zaboru pruskiego od 1918.
Uczestnik Powstania Wielkopolskiego brał udział w walkach Frontu Zachodniego wymieniony w Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 42: Imienny spis powstańców frontu zachodniego (maszyn.)
Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do Gimnazjum im. Bergera w Poznaniu.
Ok. 1921 wstąpił do Szkoły Pchor. dla Podoficerów w Bydgoszczy. Następnie służył w 62 pp w Bydgoszczy.
W 1930 w stopniu por. przeniesiony do 2 pspodh, gdzie służył w kwatermistrzostwie. Z powodu naruszeń dyscyplinarnych w 1931 przeniesiony w stan spoczynku. Za pośrednictwem C. Ratajskiego, z którym był spowinowacony (czytaj wyżej), uzyskał pracę w Ubezpieczalni Społecznej w Poznaniu, gdzie jako referendarz pracował do wybuchu wojny 1939.
Na wojnę nie został zmobilizowany, ale udał się do Warszawy, gdzie wstąpił do jednego z Batalionów Robotniczych.
Do Poznania wrócił na początku listopada 1939. Mieszkał najpierw przy ul. Rzepeckiego; wkrótce został przesiedlony na ul. Mostową nr 15 (Posadowskystrasse).
W początkach 1942, za pośrednictwem ppor. Mieczysława Kamińskiego („Kwaśniewski"), nawiązał kontakty z NOW. Na przełomie 1942/43 kpt. Jan Kamiński zaprzysiągł go do AK i mianował insp. rej. w Poznaniu. Brał czynny udział w odbudowie wszystkich komend obwodowych AK po aresztowaniach w 1942.
Do konspiracji włączył też swoją żonę Jadwigę („Dzięcioł"). Organizował sieć łączności konspiracyjnej w IR Poznań. Prowadził akcję scaleniową AK. Oficjalnie zatrudniony był w Tramwajach Miejskich w Poznaniu jako bileter-konduktor. Był autorem akcji z jesieni 1943, polegającej na „kontrolowaniu" kilku zakładów produkcji zbrojeniowej w przebraniu oficerów Wehrmachtu, dla zdyskredytowania ochrony niemieckiej. 3 V 1943 awansowany do stopnia kapitana. Dekonspiracja, której ewentualność zbagatelizował, była wynikiem rozpoznania przez Gestapo systemu łączności konspiracyjnej na końcowych przystankach tramwajowych.
Aresztowany 22 I 1944 na przystanku tramwajowym przy ul. Garbary po spotkaniu z łącznikiem. Przeszedł ciężkie śledztwo w Domu Żołnierza i w Forcie VII. Od kwietnia 1944 więziony w Żabikowie. Wielokrotnie przesłuchiwany i torturowany. 10 VII 1944 po konfrontacji z ppor. M. Kamińskim, w którym Gestapo rozpoznało „Adama Kwaśniewskiego", oraz po ustaleniu większości powiązań organizacyjnych AK z NOW został skazany na karę śmierci wyrokiem Policyjnego Sądu Doraźnego (Polizeistandgericht STAPO Posen). Rozstrzelany w grupie 7 żołnierzy AK 19 VII 1944 w Żabikowie.
Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych.
Żona Jadwiga z d. Dzięcielak, bezdzietni.
Jadwiga urodziła się 15 października 1912 roku w Witkowie, w czasie okupacji należała do konspiracji. Po wojnie wyszła powtórnie za mąż za Jerzego Wrębiakowskiego, zmarła 17 grudnia 1981 roku, spoczywa Cmentarz Komunalny Nr 2 (Junikowo), pole:16 rząd:28 miejsce:15 ,
https://billiongraves.pl/grave/Jadwiga-Wr%C4%99biakowska/34888427?referrer=myheritage
Ze źródeł: Sylwester:
Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie
udział w konspiracji
organizacja konspiracyjna
NOW, ARMIA KRAJOWA
dodatkowe informacje
PRZYNALEŻAŁ TAKŻE DO WP
uwięzienie
miejsce pracy przed zatrzymaniem
KONDUKTOR-BILETER W TRAMWAJACH MIEJSKICH W POZNANIU
miejsce zatrzymania
POZNAŃ-GARBARY
data zatrzymania
1944-01-22
okoliczności zatrzymania
DZIAŁALNOŚĆ KONSPIRACYJNA
uwięzienie
miejsce osadzenia
DOM ŻOŁNIERZA W POZNANIU
uwięzienie
rodzaj uwięzienia
więzienie
miejsce osadzenia
FORT VII W POZNANIU
uwięzienie
zginął
rodzaj uwięzienia
obóz pracy wychowawczej (AEL)
miejsce osadzenia
Żabikowo
data osadzenia
1944-04
data śmierci
1944-07-19
dodatkowe informacje
PRZENIESIENIE
Informacje dodatkowe
ROZSTRZELANIE
----------------------------------------------------
HENRYK JASTRZĘBIEC PNIEWSKI był synem Stanisława i Wiktorii, urodził się 25 kwietnia 1902 roku w Poznaniu, gdzie też zmarł 1982-01-16) spoczywa na Cm. Górczyński (Par. Matki Boskiej Bolesnej) Ściegiennego 35 - kwatera:IVP rząd:26 miejsce:41 - na nagrobku zapisano Powstaniec Wielkopolski, nie jest ujęty w spisie Powstańców, 16 października 1933 roku odrzucony został wniosek o nadanie Medalu Niepodległości, akta znajdują się w Wojskowym Biurze Historycznym. Mógł brać udział w Powstaniu jako harcerz, to jedyne wytłumaczenie dla wniosku o odznaczenie, na udział w wojnie polsko - bolszewickiej był jeszcze za młody.
Żona Stefania córka Franciszka Podalaka, dzieci Bogdan i Danuta.
źródła:
Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej 1939 - 1945 - FAK-V/250, Akta osobowe. opracowanie - Marian Woźniak
Łukasz Cichy - notka biograficzna Wiktora - https://krotoszyn.naszemiasto.pl/nasi-powstancy-wiktor-pniewski/ar/c1-4084161 - tu też zdjęcia
fotografie grobu Rodziny Pniewskich na poznańskiej Cytadeli - Paweł Skrzypalik
foto groby Alfonsa ze zbiorów Michała Krzyżaniaka
nekrologi: polona.pl
kondukt żałobny Stanisława - zbiory prywatne p. Bożeny Kaczmarskiej
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Pniewski
http://e-kartoteka.net/pl/search
https://www.myheritage.pl/r - zdjęcia portretowe Jadwigi i Wiktora
https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/
https://www.poznan.pl/mim/necropolis/search.html
https://billiongraves.pl/
http://powstancywielkopolscy.pl/pl/search
http://powstancy-wielkopolscy.pl/