Rodzina Wyczyńskich cz. II

Rodzina Wyczyńskich cz. I zakończyliśmy na Marii i Stefanie Piechockich, tam także zaznaczyłam, że w kolejnej części opowiemy o Helena Szymańska 22.04.1854 - 14.02.1913 i Jej rodzinie, przypomnę tylko, że Helena była córką Jan Ludwik Jakub Wyczyński - powstaniec listopadowy (urodził się 25 lipca 1812 roku w Chełmnie, zmarł 13 lipca 1897 w Poznaniu) i Eulalia Behaim Schwarzbach (urodziła się 10 sierpnia 1822 roku w Poznaniu, gdzie zmarła 19 listopada 1911).

 

 

Helena Wyczyńska wyszła za mąż za ROMANA SZYMAŃSKIEGO 11 września 1883 roku.

ROMAN SZYMAŃSKI to postać, która powinna być znana każdemu poznaniakowi, my posiłkujemy się biogramem, który znajdziecie Państwo na Wikipedii - Roman Szymański (ur. 4 sierpnia 1840 w Kostrzynie koło Poznania, zm. 18 grudnia 1908 w Poznaniu) – działacz polityczny, publicysta, redaktor „Orędownika”.

Urodzony w rodzinie mieszczańskiej jako syn Józefa Szymańskiego i Marianny Szymańskiej z domu Koszczyńskiej. W Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu założył z kolegami kółko „Marianów”, którego celem było poznanie literatury polskiej. Współtworzył także przy gimnazjum konspiracyjne Towarzystwo Narodowe. Rozpoczął studia w seminarium duchownym w Poznaniu (1862), ale przerwał je w okresie powstania styczniowego. Walczył w szeregach powstańczych w Królestwie Polskim, brał udział w bitwie pod Nową Wsią i Brdowem. Nie trafił do niewoli i powrócił do Wielkopolski; podjął studia historyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, które następnie uzupełniał (także w kierunku ekonomii) w Berlinie i Lipsku. W 1867 w Lipsku obronił doktorat z filozofii.

 

Pierwszym przejawem działalności publicystycznej Szymańskiego była broszura ekonomiczna Zasady towarzystw przemysłowych (1868), wydana pod przybranym nazwiskiem Wacław Górecki. Rok później został redaktorem ilustrowanego tygodnika poznańskiego „Sobótka”, współpracował także z „Dziennikiem Poznańskim”, „Gazetą Toruńską” i „Przeglądem Polskim”. Propagował idee pozytywistyczne (m.in. publikacja O siłach moralnych w ustroju społecznym, 1870).

W 1871 objął stanowisko redaktora naczelnego nowego pisma „Orędownik”. Pismo, współfinansowane przez ziemian wielkopolskich, było skierowane przede wszystkim do mieszczan; pierwszy numer ukazał się 1 kwietnia 1871. Szymański odstąpił nieco od linii politycznej ziemiaństwa, dążąc do politycznej aktywizacji mieszczaństwa; doprowadziło to wkrótce do wycofania się ziemian z finansowania – od końca 1872 redaktor wydawał pismo samodzielnie. W okresie Kulturkampfu „Orędownik” głosił ostrą krytykę polityki pruskiej i bronił polskości Wielkopolski oraz pozycji Kościoła katolickiego. Redaktor Szymański inicjował wiece polityczne oraz akcje petycyjne; zgromadził wokół siebie aktywny ruch mieszczański, określany mianem „ludowego” (pozostający jednak bez związku z tradycyjnym chłopskim ruchem ludowym). Aktywności Szymańskiego nie osłabiły kilkakrotne kary więzienia. Efektem jego działań było m.in. zwiększenie udziału polskiego mieszczaństwa w wyborach powszechnych do władz lokalnych i parlamentu Rzeszy niemieckiej.

 

W kolejnych latach Szymański popadł w konflikt z wieloma środowiskami politycznymi. Występował przeciwko socjalistom, a w latach 90. XIX wieku zaostrzyły się także stosunki z ziemiaństwem. Naraził się duchowieństwu, kiedy w trakcie walki o mandat w sejmie pruskim w 1893 wystąpił przeciwko arcybiskupowi Stablewskiemu; ostatecznie nie został wybrany, przegrywając ze Stefanem Cegielskim. Na przełomie wieków Szymański i kierowany przez niego ruch ludowy zyskał poparcie narodowej demokracji, która wkrótce (1906) przejęła wydawanie „Orędownika”. Szymański wszedł w skład zarządu Towarzystwa Akcyjnego Nowa Drukarnia Polska, ale stan zdrowia nie pozwolił mu na większą aktywność. Zmarł w grudniu 1908.

 

Roman i Helena doczekali się sześcioro w tym dwóch Powstańców Wielkopolskich

 

 

Józef i Jadwiga mieli dwoje dzieci - Helenę Kamilę ur. 09.05.1922 i Romana ur.27.12.1923 - zamęczonego w Auschwitz, Józef i Roman mają mogiły symboliczne na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan - miejsce spoczynku Romana i Heleny, czyli rodziców i dziadków.

 

 

Opis:
Szymanski Józef Jan - brał czynny udział w Powstaniu Wlkp. z bronią w ręku od dnia 27.12.1918r do 20.02.1919r. w walkach ulicznych o oswobodzenie m. Poznania na Prezydium Policji, zdobyciu koszar saperów na Wildzie pod d-ctwem por. Palucha Mieczysława. 1 marca 1919r. zdemobilizowany .

 

 

 

 

Wojskowe Biuro Historyczne (daw. CAW), Wykaz akt powstańców wielkopolskich (maszyn.)
Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu. Koła w Poznaniu

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, sygn. 45: Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej [nr 16967 - 23302]

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Zespół: Starostwo Powiatowe w Krotoszynie 1919-1939, sygn. 231: Towarzystwo Uczestników Powstania Wielkopolskiego

 

 

 

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari – 13 kwietnia 1921

Krzyż Niepodległości – 20 lipca 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 11 listopada 1936 roku „za zasługi w służbie wojskowej”

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

Medal Wojska

Srebrny Krzyż Zasługi

Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii – 7 września 1923

Medal Wojenny (Grecja) – 11 listopada 1936 roku (notka biograficzna tu )

Antoni w Powstaniu:

Karwat Janusz, Rezler Marek, Encyklopedia Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, Poznań 2018

Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. nauk. Antoni Czubiński, Polak Bogusław, Poznań 2002

Wielkopolski Powstaniec 2009, R. 15

Karwat Janusz (wybór i oprac.), Wspomnienia z Powstania Wielkopolskiego, Biblioteka "Kroniki Miasta Poznania", Poznań 2007

Uczestnicy powstania wielkopolskiego 1918-1919. Ku pamięci. Ogrody Wspomnień

*************************

 

W opracowaniu I i II części oprócz wymienionych wcześniej źródeł wykorzystano materiały z: