Pawela Franciszek
oraz jego rodzeństwo:
-- Józefa Taborska ur. 1893, wyszła za Romana Taborskiego (ur. 1889.02.19 Potarzyce, pow. Jarocin, rodzice: Jan Nepomucen Taborski, Bronisława Szubert, akt urodzenia w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, lekarza, który wymieniony jest jako uczestnik PW:
Basiński Jan, Organizacja i znaczenie służby sanitarno-medycznej w przebiegu powstania wielkopolskiego i organizacja Wojska Wielkopolskiego 1918-1919, Koszalin 2010
Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej 1919, nr 1-10; "Tygodnik Urzędowy" 1919, nr 1-72
jednostka: Stacja Lotnicza Ławica
status/stopień: kapitan, lekarz
uwagi: dekret o przyjęciu lekarzy podporuczników z byłej armii niemieckiej do Sił Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim i mianowaniu na stopień, dekret o mianowaniach
-- Leokadia - Leonarda ur. 1894,
-- Marianna 1897,
-- Edmund 1902
urodzili się w rodzinie Jana (16.01.1861-09.01.1925, właściciel majątku w Siedleminie, pod jego zarządem dobra w 1926 r. liczyły 312,5 ha, w tym 292,5 ha ziemi uprawnej, 12,5 ha łąk i pastwisk oraz 7,5 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy podawany do celów oszacowania podatku wynosił 1385,09 talarów. Wieś w tym czasie leżała w pow. jarocińskim i liczyła 715 mieszkańców. Była tu cegielnia prywatna Klarzyńskiego i wiatrak należący do S. Grygiela. Po ojcu właścicielem majątku w Siedleminie został Franciszek ) i Józefy z dom. Zamiara (ur.17.03.1872), para pobrała się:
Urząd Stanu Cywilnego Wólka, wpis 6 / 1891
Johann Pawela (ur. 1861) ojciec: Jacob Pawela matka: Josephine Lebiedzińska
Josephine Zamiara (ur. 1872) ojciec: Thomas Zamiara matka: Josephine Szcześniak
Parafia katolicka Szemborowo, wpis 3 / 1891
Joannes Pawella (29 lat) ojciec: Jacobus Pawella, matka: Josepha Lebedzinska
Josepha Zamiara (18 lat) ojciec: Thomas Zamiara, matka: Josepha Szcześniak
----------------------------------------
Pawela Franciszek urodził się 14 lutego 1900 roku Szemborowie.
Wymieniony jako Powstaniec Wielkopolski:
jednostka: Baon Jarociński, 1 Pułk Strzelców Wielkopolskich
status/stopień: podporucznik
źródła:
Jajor Jan, Jarocińscy Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919. Materiały do słownika biograficznego ziemi jarocińskiej, Kalisz 2005
Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. nauk. Antoni Czubiński, Polak Bogusław, Poznań 2002
Tygodnik Urzędowy Naczelnej Rady Ludowej 1919, nr 1-10; "Tygodnik Urzędowy" 1919, nr 1-72
Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa – Poznań 1983
Pawełczyk Michał, Ziemia Strzałkowska w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919, Strzałkowo, 2013
W konspiracji:
ps. „Jarociński", „Nowakowski", n.o. Kahl Urban, ofic. WP i ZWZ-AK.
Do gimnazjum uczęszczał początkowo w Jarocinie, a następnie w Poznaniu. Egzamin dojrzałości złożył w 1918 we Wrocławiu, po czym został powołany na kurs pchor. w Toruniu.
W końcu grudnia 1918 zdezerterował z armii niemieckiej i udał się do Jarocina, by przystąpić do oddziałów powstańczych. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, wyróżniając się w walkach pod Zbąszyniem.
W 1919 walczył jako ochotnik w I Powstaniu Śląskim w stopniu kpr. pchor.
W latach 1919 - 21 w stopniu ppor. brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 55 pp.
W 1926 w czasie przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządu, następnie przeszedł w stan spoczynku.
Zajmował się wówczas własnym majątkiem ziemskim w Siedleminie pod Jarocinem.
W 1935 odbył ponownie przeszkolenie wojskowe w służbie taborowej. Był aktywnym działaczem ZOR i FPZOO. Utrzymywał serdeczne stosunki z Stefanem Roweckim, w czasie gdy ten dowodził 55 pp.
W 1938 był doradcą kpt. Wincentego Wierzejewskiego w sprawach dotyczących tworzenia TOK.
W sierpniu 1939 został ponownie zmobilizowany do służby taborowej 14 DP. Walczył nad Bzurą, skąd po rozbiciu taborów przez Niemców udał się do Warszawy, by walczyć w jej obronie.
Po kapitulacji już 29 IX 1939 nawiązał kontakty przez kpt. Emila Kumora z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, wstępując do SZP. W okresie tworzenia zawiązków SZP, następnie ZWZ współpracował również z mjrem Antonim Sanojcą oraz z mjrem Franciszkiem Niepokólczyckim. 23 i 24 XII 1939 z zadaniami organizacyjnymi SZP przebywał w Poznaniu, Ostrowie Wlkp. i w Jarocinie. W Poznaniu zaprzysiągł wtedy do SZP por. Czesława Surmę i Henryka Gunthera. Utworzył też zawiązki organizacyjne SZP w Jarocinie i w Ostrowie Wlkp. W drodze powrotnej do Warszawy zabrał ze sobą do GG żonę i dzieci.
Pod koniec 1939 otrzymał zadanie odbycia podróży wywiadowczych do Rzeszy dla ustalenia faktycznych rozmiarów działań lotniczych aliantów oraz zbadania nastrojów społecznych wśród ludności niemieckiej. W czasie przejazdu przez Poznań zaprzysiągł do SZP dowódcę POW Mariana Winiewicza.Odbył też rozmowy z mjrem Szczepanem Łukowiczem, popierając jego koncepcję organizowania konspiracji wojskowej wspólnie dla Wielkopolski i Pomorza. Z Poznania zabrał dla potrzeb Dowództwa Głównego SZP blankiety dokumentów osobistych obowiązujących na terenie Kraju Warty. Wracając z Rzeszy zatrzymał się w Toruniu, gdzie zaprzysiągł do SZP kilku działaczy ZPR. Kontakty organizowała mu rodzina Stabrowskich.
W styczniu 1940 został przydzielony do Oddziału I sztabu KG ZWZ z zadaniem przygotowania okręgów ZWZ w Poznaniu i w Toruniu. Uchodził też za autora koncepcji walki metodą indywidualnego terroru. Od marca do czerwca 1940 obok ppłka Franciszka Rataja był w sztabie KG ZWZ rzeczoznawcą od spraw organizacji ZWZ na ziemiach zachodnich. Otrzymywał zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze. Występował wtedy jako Niemiec z Berlina, w czym pomagała mu świetna znajomość języka oraz doskonale wykonane dokumenty osobiste na nazwisko Kahl Urban.
W 1941, celem wykonywania zadań organizacyjnych na terenie Rzeszy, przydzielono mu do współpracy z ramienia Oddziału II KG ZWZ Zofię Gapińską (n.o.Ekka Weber).
Pawela docierał do najtajniejszych służb niemieckich, oddając ZWZ cenne usługi. We wrześniu 1941, w toku wyjaśnienia przyczyn dekonspiracji i aresztowań w Poznaniu, zdekonspirował agenta Gestapo Zenona Ciemniejewskiego.
Następnego miesiąca sam został zdekonspirowany po pobycie w niemieckim kasynie oficerskim.
Więziony:
Źródło: Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau
uwięzienie
rodzaj uwięzienia
obóz koncentracyjny
miejsce osadzenia
Auschwitz
numer
31226
uwięzienie
rodzaj uwięzienia
obóz koncentracyjny
miejsce osadzenia
Mauthausen
data osadzenia
1942
-------
Źródło: KZ-Gedenkstätte Mauthausen
uwięzienie
zginął
rodzaj uwięzienia
obóz koncentracyjny
miejsce osadzenia
Mauthausen
data śmierci
1942-07-24
Po aresztowaniu, pomimo ciężkiego śledztwa, nie przyznawał się do własnego nazwiska. Przewieziony do KL Mauthausen dopiero przed egzekucją podał swoje właściwe nazwisko.
Zginął 24 lipca 1942 w Mauthausen.
Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany do stopnia kapitana.
Żona Maria z d. Schuttelsberg.
Dzieci: Krystyna, Maciej.
biogram za Encyklopedia konspiracji wielkopolskiej 1939-1945 - Zbiory prywatne Macieja Paweli w Gdańsku oraz Jerzego Pietrzaka w Ostrowie Wlkp. w opracowaniu Mariana Woźniaka, uzupełnione 23.12.2020 EAS