Marchlewski Tadeusz Wiktor (1892 - 1967)

Marchlewski Tadeusz Wiktor (1892 - 1967)

14 X 1892 w Poznaniu, był synem Leonarda Mikołaja (ur.18 VI 1853, zm. 25 III 1927 w Chełmnie, spoczywa w Grudziądzu) i Wandy z d. Boye (ur.10 XII 1857, zm. 9 I 1898). Miał 4 braci i 2 siostry:
– Bolesław Leonard (30 III 1884 – 12 VII 1922) – działacza Narodowej Demokracji, członka NRL w czasie powstania wielkopolskiego, publicystę, redaktora „Kuriera Poznańskiego”, członek Naczelnej Rady Ludowej. W 1916 współtworzył Tajny Komitet Międzypartyjny, który w 1918 przekształcił się w Centralny Komitet Obywatelski (Marchlewski wchodził w skład jego Wydziału Wykonawczego). CKO ujawnił się 11 listopada tego samego roku jako Naczelna Rada Ludowa. Pod koniec tego miesiąca został wybrany do nowej Rady Ludowej. Wchodził w skład polskiej delegacji w Berlinie (prowadzono rozmowy mające na celu udaremnienie przysłania wojsk niemieckich do Wielkopolski). W grudniu przebywał w Pradze, informując o powstaniu Rady Ludowej, która obejmowała polskie tereny zaboru niemieckiego (spotkał się z premierem Karelem Kramářem). Zamordowany w redakcji „Kuriera Poznańskiego”, pierwotnie spoczywał na cmentarzu parafii św. Marcina przy ul. Bukowskiej, a po jego likwidacji przeniesiony na cm. parafialnym przy ul. Samotnej. Według nowej numeracji grobów przy Samotnej kwatera:0 rząd:0 miejsce:0 ,
– Mieczysław Józef (18 VI 1885 – 22 V 1956) – prawnika, dyplomatę, Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku, w Wenezueli i w Meksyku, filistra honorowego Wisły, spoczywa w Taxco de Alarcón, Meksyk,
– Jan Czesław (8 X 1884 – IX 1916) – kupca w Grudziądzu, zginął w 1916 roku podczas I wojny światowej, we Francji, Lista strat armii pruskiej z dn. 13 X 1916 roku Prusy 658, żołnierz Feldartillerie-Regiment 72,
– Henryk Bronisław (2 XI 1895 – ?) – bankiera,
– Anna Petronela (8 IV 1889 – 27 XII 1939) – działaczkę niepodległościową, żonę Alfreda Dziedziula – inżyniera i działacza gospodarczego. Anna została zamordowana przez Niemców w Sierpcu lub Piaśnicy,
– Stefania Bronisława (15 II 1891 – 24 IV 1892).
W 1907 roku ukończył Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, studiował 2 lata w szkole handlowej w Grudziądzu i rok w Wyższej Szkole Handlowej w Berlinie (Freie Handels-Hochschule). Ponadto przeszedł szkołę tłumaczy w Berlinie (Dolmetscherschule, języki: rosyjski i francuski) w marcu 1917 roku oraz wojskową szkołę urzędników służby informacyjnej w 1918 roku (obie w czasie służby w armii niemieckiej).
Po studiach odbył praktykę kupiecką w domach handlowych w Berlinie (gdzie pracował jako kierownik oddziału w Towarzystwie Akcyjnym C&G Mueller) i Hamburgu oraz w Hurtowni Kolonialnej „Marchlewski-Zawacki” w Grudziądzu. Od stycznia 1919 roku był jej kierownikiem (hurtownia funkcjonowała od 1920 roku pod nazwą Pomorska Hurtownia Kolonialna z filią w Gdańsku), od listopada 1919 roku firma przeszła na jego własność. Należał do Towarzystwa Przemysłowców Polskich w Grudziądzu (w kadencji 1912–1913 był sekretarzem zarządu).
W czasie I wojny światowej służył w armii niemieckiej (został powołany do wojska 7 XII 1914 roku) jako tłumacz z języka rosyjskiego przy formacji okupacyjnej w Opatówku, następnie tłumacz przy paru sztabach (5 Dywizja, II Korpus), a po egzaminie na tłumacza wojskowego jako tłumacz w żandarmerii polowej 10. armii niemieckiej (stacjonującej w Wilnie i Mińsku Litewskim). W lipcu 1918 roku został awansowany na podoficera, a 3 IX tego roku otrzymał etat urzędniczy zastępcy oficera w oddziale informacyjnym sztabu, 12 XII 1918 roku został zwolniony do rezerwy.
Podczas służby wojskowej działał jako informator Komitetu Narodowego Polskiego za pośrednictwem „Kuriera Poznańskiego”, utrzymywał również kontakt z Radą Polską Ziemi Mińskiej, POW oraz delegaturą I Korpusu Polskiego.
W 1918 roku wrócił do Grudziądza.
W czasie Powstania Wielkopolskiego walczył w Poznaniu, m.in. w Hotelu Bazar.
W 1920 roku był dowódcą batalionu Straży Ludowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku walczył w 64 Grudziądzkim Pułku Piechoty w stopniu podporucznika.
Dwukrotnie żonaty, pierwszą żoną była Zofia z Grodzkich, z którą miał córkę Izabelę po mężu Krawczyk. Drugą żoną od 12 IV 1947 roku była Halina z dom. Stryjewska (23 V 1909 - 31 V 1898).
Obok pracy w Hurtowni Kolonialnej „Marchlewski-Zawacki” pełnił wiele funkcji społecznych, był m.in. członkiem Związku Oficerów Rezerwy, współtwórcą (od XI 1919 roku) i prezesem Towarzystwa Kupców Samodzielnych w Grudziądzu, założycielem i wieloletnim prezesem Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, współtwórcą i wiceprezesem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie, od 1919 roku wiceprezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni (w 1920 roku mianowanym przez Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej przedstawicielem Pomorza w Radzie Przemysłowo-Handlowej przy Ministrze), od 1923 roku – patronem Spółdzielczego Banku Związku Towarzystw Kupieckich na Pomorzu, wiceprezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Grudziądzu.
Od 1934 roku mieszkał w Gdyni. Był współorganizatorem przedsiębiorstw handlu zagranicznego: „Hakol”, „Banan-Import” i „Brithol”.
Organizował i był członkiem Związku Ludowo-Narodowego na Pomorzu, następnie był związany z BBWR. W latach 1929–1931 był członkiem kolegium redakcyjnego „Pomorza i Gdyni”.
W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został wybrany posłem na Sejm IV kadencji 13 983 głosami z listy BBWR z okręgu nr 102, obejmującego powiaty: grudziądzki, grudziądzki – miejski, brodnicki, lubawski i działdowski. W kadencji tej pracował w komisjach: przemysłowo-handlowej, skarbowej (1937–1938) i spraw zagranicznych (1937–1938). W marcu 1936 roku był wybrany do specjalnej komisji budowlanej, a w czerwcu 1938 roku – do specjalnej komisji do spraw aprowizacji
W V kadencji Senatu był zastępcą senatora z województwa pomorskiego
W czasie II wojny światowej pracował jako przewodniczący zarządu Hurtowni Kupców Polskich w Krakowie. Po wojnie od 1945 roku pełnił funkcję: wicedyrektora Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni, prezesa Związku Zrzeszeń Kupieckich na województwo bydgoskie i gdańskie, wiceprezesem Naczelnej Rady Zrzeszeń Kupiectwa Polskiego w Warszawie, oraz (do śmierci) prezesem Wojewódzkiego Związku Zrzeszeń Prywatnego Handlu i Usług w Gdańsku
Zmarł 15 III 1967, spoczywa na cmentarzu komunalnym w Gdyni na Witominie: 59 / 36 / 13. Tam też upamiętniony na tablicy poświęconej Powstańcom Wielkopolskim.
W Wojskowym Biurze Historycznym teczki o syg. 9079, Wniosek do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości nr 62/18378, 24/5915 - 31 I 1938 roku odrzucony wniosek o Medal Niepodległości.

Za Wikipedią, uzupełniono GPW 2023