Cygański Franciszek Ksawery (1881 - 1941)...

Cygański Franciszek Ksawery (1881 - 1941)

Urodził się 21 XI 1881 r. w Grodzisku wielkopolskim w rodzinie Michała (1854-1922, syn Ignacego i Julianny z d. Bzyl) i Julianny z d. Lewandowska (1855 - 1904, córka Franciszka i Rozalii z d. Roesler). Para pobrała się w 1878 r. Z tego związku urodzili się także Ignacy Roman (25 VII 1879 Grodzisk Wielkopolski - 13 XII 1942 Grodzisk Wielkopolski), Rozalia (1880-1881), Julian (25 XII 1884), Łucjan (29 XII 1887 Grodzisk Wielkopolski - 22 IX 1963 tamże), Józef (18 III 1888 Grodzisk Wielkopolski - 4 IX 1964 Więcbork), Kazimiera (1890-1891), Stanisław (*+1891) i Powstaniec Wielkopolski Marian (18 III 1894 Grodzisk Wielkopolski - 14 IX 1965 Międzyrzecz).

4 XII 1922 r. kupiec Franciszek Ksawery z małżonką Apolonią z Kowalskich (ur. 20 II 1883 r. w Radzyniu, zm. 31 VIII 1938 r. w Poznaniu) przeprowadzili się z Grodziska do Poznania.

Franciszek zmarł 24 VII 1941 r. w Poznaniu, 29 VII tego roku został pochowany na cm. parafialnym Bożego Ciała przy ul. Bluszczowej w Poznaniu. Spoczywa kwatera NI rząd 17 miejsce 1

https://www.poznan.pl/mim/public/necropolis/plan.html?mtype=cemeteries&cm_id=20&id=1146178&surname=Cyga%C5%84ski&name=Franciszek#

Prawdopodobnie już po II wojnie światowej szczątki Apoloni zostały przeniesione z cmentarza farnego, który znajdował się przy ul. Grunwaldzkiej i złożone w grobie męża).

Wg dokumentacji fotograficznej sporządzonej przez p. Jolantę Gielnik miejsce pochówku małżonków przeznaczone jest do likwidacji. Pan Franciszek nie występuje także w Wyszukiwarce miejskiej grobów jako jako weteran insurekcji wielkopolskiej, co zostanie zgłoszone do Urzędu Miasta Poznań, Wydział Kultury oraz zostanie złożony wniosek do IPN o wpis do Ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski z prośbą o pilne rozpatrzenie.
……………………………………………………………………..

O udziale Franciszka Ksawerego w Powstaniu Wielkopolskim wiemy niewiele. W opracowaniu Powstanie wielkopolskie na ziemi grodziskiej, gdzie został wymieniony jako członek utworzonej 13 XI 1918 r. Powiatowej Rady Ludowej z przewodniczącym ppor. Kazimierzem Zenktelerem (Zenkteller), która obejmowała obwody w Grodzisku, Opalenicy i Buku, w komisji wywiadowczej z Adamem Biskupskim i Władysławem Kicińskim, co następnie w oparciu o dwa źródła Matuszewski Dariusz, Grodziszczanie pod bronią. Tradycje patriotyczne mieszkańców powiatu grodziskiego (zarys), Grodzisk Wielkopolski 2013 i Kaminiarz Jarosław, Kubiak Janusz, Rezler Marek, Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 na Ziemi Grodziskiej, "Grodziskie Zeszyty Historyczne" 1999, nr 1 zostało powtórzone w projekcie WTG Gniazdo, Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego baza on line, stan na 17 X 2025 r.
Franciszek Ksawery Cygański
jednostka: Powiatowa Rada Ludowa w Grodzisku
uwagi: Wywiad Rady Ludowej

Dzięki uprzejmości pana Mateusza Zimnego możemy uzupełnić biogram pana Franciszka Ksawerego o następujące dane:

“Jako przedstawiciel okręgu Grodzisk uczestniczył w sejmiku Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych w Poznaniu 27 i 28 września 1915 r. W 1921 r. wszedł w skład Komisji Kalkulacji cen w powiecie grodziskim, jako przedstawiciel
producentów. Właściciel Hurtowni towarów kolonialnych, soli i wyrobów tytoniowych w Grodzisku. Od 1929 r. jego wspólnikiem był Franciszek Bielaczyk.

W 1922 r., wspólnie z Pawłem Semmą, wykupił firmę hurtową Leopold Płaczek przy ul. Wielkiej 18 w Poznaniu. Po śmierci P. Semmy w 1931 r. opublikował, wraz z żoną, nekrolog zmarłego wspólnika na łamach „Kupiec. Świat Kupiecki”, nazywając go „wiernym wspólnikiem i serdecznym przyjacielem”. Inny nekrolog ukazał się w Kurierze Poznańskim.Należał do Związku Towarzystw Kupieckich (w 1930 r.). Działał także w Zarządzie Stowarzyszenia Hurtowników Branży Kolonialnej.

W latach 1913-1928 członek Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Grodzisku Wielkopolskim.

W 1921 r. zatwierdzony jako sędzia polubowny na obwód II miasta Grodziska.

Śpiewak i działacz Chóru Kościelnego w Grodzisku, w 1927 r. jego prezes, a w 1928 r. II ławnik. W 1936 r. z okazji 50-lecia Towarzystwa śpiewu Harmonia w Grodzisku otrzymał pamiątkowy dyplom uznania. W tym samym roku został odznaczony Odznaką Honorową Trzeciego Stopnia Zjednoczenia Polskich Związków Śpiewaczych i Muzycznych i Kapitału Odznaki Honorowej.
Angażował się społecznie. W 1920 r. na rzecz komitetu opiekuńczego nad żołnierzami z powiatu grodziskiego będących na froncie wojny z bolszewikami złożył 1000 marek. I 20 paczek polowych gotowych do wysyłki z których każda zawierała 1 mydło, 10 papierosów, ½ funta cukru, nici i igłę.
Wspierał finansowo budowę kościoła w Sołaczu, przekazując na ten cel w 1929 r. 5 zł 17 . Wspierał także Towarzystwo Pań św. Wincentego a Paulo w Grodzisku, Konfederację Męską Towarzystwa 19 oraz ubogich Grodziska, przekazując na ich rzecz w 1925 r. 150 paczek proszku do prania, a w 1929 r. 100 porcji mydła i 80 paczek proszku. W 1931 r. kwotą 100 zł, wraz ze wspólnikiem Pawłem Semem, wsparł Dom Kupiectwa Polskiego w Poznaniu. W 1935 r. złożył 250 zł na rzecz budowy Domu Żołnierza im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Poznaniu. Wspierał też Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Poznaniu.

źródła: Urząd Stanu Cywilnego Grodzisk Wielkopolski, wpis 53 / 1878; Parafia katolicka Grodzisk Wielkopolski, wpis 27 / 1878; Archiwum Państwowe w Poznaniu 1857/1/22, skan 402 Grodzisk Wielkopolski (USC) - akt urodzenia, rok 1881, Księga urodzeń; Archiwum Państwowe w Poznaniu. Akta Miasta Poznania, Kartoteka mieszkańców; WTG Gniazdo, Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego baza on line; Wyszukiwarka grobów dla miasta Poznania; Kurier Poznański 1938.09.02 R.33 nr 398; Kurier Poznański 1938.09.11 R.33 nr 414; dokumentacja fot. grobu p. Jolanta Gielnik i materiały wymienione w treści biogramu.

©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2025

Urząd Stanu Cywilnego Grodzisk Wielkopolski, wpis 53 / 1878

Michael Cygański (ur. 1854)
ojciec: Ignatz Cygański , matka: Julianne Bzyl
Julianne Lewandowska (ur. 1855)
ojciec: Franz Lewandowski , matka: Rosalie Roesler

Parafia katolicka Grodzisk Wielkopolski, wpis 27 / 1878

Michael Cygański (24 lat)
matka: Julianna
Julianna Lewandowska (23 lat)

Archiwum Państwowe w Poznaniu 1857/1/22, skan 402 Grodzisk Wielkopolski (USC) - akt urodzenia, rok 1881, Księga urodzeń

Franz , rodzice: Michael Cygański, Julianna Lewnadowska ,

Komentarz indeksującego:
+ 24.07.1941 Poznań

Archiwum Państwowe w Poznaniu 1857/1/61, skan 55 Grodzisk Wielkopolski (USC) - akt urodzenia, rok 1894, Księga urodzeń

Marian , rodzice: Michael Cyganski, Julia Lewandowska ,

Komentarz indeksującego:
+ 14.09.1965 Miedzyrzecz