Bryjak Jakub (1896-1985)

Bryjak Jakub (1896-1985)

Urodził się 22 VIII 1896 r. w miejscowości Podrzewie (wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, w gminie Duszniki). Jego rodzice Jan (ur. ok. 1850, syn Marcina i Elżbiety) i Franciszka z d. Kubiak (ur. ok. 1853, córka Franciszka i Marianny) pobrali się w 1873 r. Z tego związku urodzili się także Michał (16 VIII 1878), Ignacy (13 I 1881), Antonina (1883-1884), Józef (4 VIII 1885), Weronika (1888), Jadwiga (1890), Marcin (1 X 1892 - 12 VIII 1942), Bronisław (1894-1916 - poległ podczas I wojny światowej) i Walerian (1899-1905).
Jakub Bryjak ukończył szkołę powszechną, a następnie do 1916 r. pracował w rolnictwie. Powołany do armii pruskiej brał udział w I wojnie światowej, trzykrotnie ranny, jako żołnierz Infanterie-Regiment 46, co potwierdza pruska lista strat Preußen 643 z 26 IX 1916 r., II raz znajdujemy jego nazwisko na Preußen 1035 z 11 I 1918 r., i trzeci jako żołnierz Infanterie-Regiment 154 na liście Preußen 1381 z 5 III 1919 r. Za odniesione rany został odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. Po wybuchy rewolucji w Niemczech powrócił w rodzinne strony 11 XI 1918 r.
4 I 1919 r. wstąpił do Straży Ludowej w Pniewach, której twórcami byli między innymi Wincenty Biniaś (1880 - 1953), Antoni Flieger (1873-1943), Szramkiewicz (?), Bolesław Kałdowski (1888-1932) i Andrzej Degórski (ur.1888) a która następnie została przekształcona w kompanię pniewską. Między 5 a 16 I 1919 r. oddziały powstańcze z Pniew organizowały się, gromadziły broń, stoczyły szereg potyczek (m.in. pod Gralewem, Gorzyniem, Gorzyckiem, przyczyniły się do wyzwolenia Sierakowa). Do największych batalii, w jakich uczestniczyły pniewskie oddziały, należy zaliczyć boje na odcinku międzychodzkim: w dniu 16 I 1919 r. pod Kamionną i w dniach między 1-7 II 1919 r. pod Kolnem. Pniewianie odznaczyli się również na froncie zbąszyńskim. Udział Bryjaka w/w potwierdza Uchwała z 1958 r. o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego. Natomiast w życiorysie sporządzonym w latach 60. XX wieku Bryjak wspomina, że najpierw udał się do Poznania, a następnie w okolice Międzychodu. Wyjaśnieniem jest zapewne wniosek do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości (WBH, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych), bowiem 27 VI 1938 r. Medalem Niepodległości został odznaczony. Po Powstaniu Wielkopolskim wstąpił do Wojsk Wielkopolskich z przydziałem do 61. pułku piechoty (utworzony 6 II 1919 r. jako pułk zapasowy Grupy Zachodniej. Przemianowany 15 III 1919 r. na 7. Pułk Strzelców Wielkopolskich, a 7 I 1920 r. na 61. pułk piechoty. „Grupa Zachodnia” powstała z zorganizowanego wcześniej 2. batalionu Garnizonu Poznań i kilku kompanii pochodzących z wielkopolskich drużyn powstańczych ze Zbąszynia, Bukowca, Dusznik, Lwówka i Pniew), istniejących od listopada 1918 r. Zwolniony z wojska w 1921 r. Niestety w Deklaracji z 1937 r. do Towarzystwa Powstańców wielkopolskich 1918/1919 nie wspomina o ewentualnym udziale w wojnie polsko - bolszewickiej, tym bardziej mogło to być pominięte w w Uchwale z 1958 r., być może więcej szczegółów zawiera wspomniany powyżej wniosek o Krzyż lub Medal Niepodległości.
W 1921 r. poślubił Salomea z d. Wikaryjusz (29 X 1898 - 25 II 1983, córkę Ignacego i Petroneli z d. Banos). Z tego związku urodzili się: Maria po mężu Woźniak, Helena po mężu Dzierzgowska, Bronisław, Jadwiga po mężu Rój, Stanisław, Bernard, Barbara i prawdopodobnie Leon, jednak zmarł jako kilkulatek.
Jakub Bryjak zmarł 5 VIII 1985 r., pochowany na cmentarzu parafialnym parafii św. Jadwigi w miejscowosci Wilczyna gmina Duszniki powiat szamotulski, Wilczyna, Młynkowska 10A.
źródła: Parafia katolicka Pniewy, wpis 23 / 1873; Archiwum Państwowe w Poznaniu 1923/1/75, skan 279 Pniewy (USC) - akt urodzenia, rok 1896, Księga urodzeń;Verlustlisten 1. Weltkrieg, page 15072: Bryjak Jakob (Podrzewie, Samter); Verlustlisten 1. Weltkrieg, page 22407: Bryjak Jakob (Podrzewie, Samter); Verlustlisten 1. Weltkrieg, page 29465: Bryjak Jakob (Podrzewie, Samter); WBH, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych; Kolekcja akt Powstańców Wielkopolskich 1918-1939 (I.487.10421); Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 398: Życiorysy powstańców wielkopolskich: B - tom V (Brandecki Michał - Brzozowski Jan); WTG Gniazdo, Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego baza on-line i Lista odznaczonych WKP, stan na 8 XI 2024 r.; Dokumentacja fot. grobu Martyna Kosakowska
©Genealogia Powstańców Wielkopolskich 2024
Parafia katolicka Pniewy, wpis 23 / 1873
Joannes Bryjak (23 lat)
ojciec: Martinus , matka: Elisabeth
Francisca Kubiak (20 lat)
ojciec: Franciscus , matka: Marianna
Archiwum Państwowe w Poznaniu 1923/1/75, skan 279 Pniewy (USC) - akt urodzenia, rok 1896, Księga urodzeń
Jakob , rodzice: Johann Bryjak, Franziska Kubiak