Bartkowski Ignacy, Edmund i Wiktor, Genealogia Powstańców Wielkopolskich

Bartkowski Ignacy, Edmund i Wiktor

oraz ich rodzeństwo Stefan (2 IX 1882 - 8 V 1961), Zofia (1884 - 1952), Julian (19 II 1886 - 1 II 1956 - ksiądz katolicki, kapelan, wymieniony w nekrologu brata Wiktora) i Józefa (1888 - 1961, po mężu Wielebińska) urodzili się w rodzinie nauczyciela Wiktora (1845 - 1918) i Marii z dom. Plehn (1858 - 1940), para pobrała się w roku 1877.

Bartkowski Ignacy
urodził się 21 I 1887 roku w miejscowości Chełmce – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Kruszwica, USC Ostrowo.
Nie ustalono kiedy i gdzie brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, ale jego nazwisko odnajdujemy na listach listy żołdu powiatu zachodnio-poznańskiego ze stycznia 1919 r. Andrzeja Kopy a w Wojskowym Biurze Historycznym znajduje się wniosek do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości, odznaczenie otrzymał 20 VII 1932 roku (niezbędna kwerenda).

Zmarł 12 VII 1964 roku w Poznaniu, spoczywa na cm. parafialnym na Górczynie:
kwatera IVP
rząd 11 miejsce 40
GPS: 52.385805, 16.875525
https://www.poznan.pl/mim/public/necropolis/plan.html...

https://billiongraves.com/grave/Ignacy-Bartkowski/18217626

Na nagrobku wystawionym przez żonę (nie znamy jej danych) zapisane zostało “Powstaniec Wielkopolski”. Zostanie złożony wniosek do IPN w celu przeprowadzenia kwerendy w następstwie, której ewentualny wpis do Ewidencji grobów Weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Miejsce zostanie także zgłoszone do UM Poznań - Wydział Kultury o wpis do wyszukiwarki miejskiej grobów.

—-------------------------------------------------

Bartkowski Edmund
urodził się 15 VII 1894 roku w miejscowości Chełmce – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Kruszwica, USC Ostrowo.

Wraz z rodzicami i rodzeństwem w 1900 r. przeprowadził się do Nakła nad Notecią. Po ukończeniu katolickiej szkoły powszechnej w Nakle rozpoczął edukację w nakielskim gimnazjum męskim. Mimo iż była to szkoła niemiecka, wśród wielu uczących się w niej młodych Polaków kształtował się jego patriotyzm. Bartkowski należał do grona inicjatorów powołania Drużyny Skautowej im. Tadeusza Kościuszki, a także był członkiem tajnego koła Towarzystwa Tomasza Zana. Ucząc się w nakielskim gimnazjum, przyjaźnił się z wieloma przyszłymi działaczami niepodległościowymi i budowniczymi odradzającej się Rzeczypospolitej, w tym powstańcami wielkopolskimi ziemi nadnoteckiej – Józefem Codrowem, Kazimierzem Rybką, Kazimierzem Susałą, Mieczysławem Bronickim, Teofilem Spychałą, rodziną Płaczków, Stefanem Żmidzińskim, Pietrykowskimi, Zygmuntem Kaletką, Wacławem Pieniążkiewiczem czy Teodorem Mindakiem. Za działalność w TTZ wraz z o rok młodszym bratem Wiktorem usunięty został ze szkoły. Pozwolono mu jednak ukończyć gimnazjum w Rogoźnie oraz zdać maturę.
Po skończeniu szkoły powołany do armii niemieckiej. Otrzymał przydział do artylerii. Nieznane są jego losy wojenne, ale musiał zasłużyć się na froncie, skoro wojnę ukończył w stopniu oficerskim leutnanta (ppor.). Po demobilizacji w początkach grudnia 1918 r. powrócił do Nakła. Jako doświadczony w boju i służbie oficer natychmiast wciągnięty został w działalność niepodległościową na terenie Nakła i okolic. Jeszcze przed wybuchem Powstania Wielkopolskiego zaczął tworzyć struktury oddziałów powstańczych w Nakle, a nakielska Rada Ludowa, po uzgodnieniach z Naczelną Radą Ludową w Poznaniu, przewidziała go na komendanta powstania w mieście. Bartkowski kilkakrotnie jeździł do Poznania na odprawy. Nad ranem 1.01.1919 r., gdy od strony Kcyni do Nakła dotarli żołnierze z rozbitej kcyńskiej kompanii Heimatschutzu, Rada Ludowa ogłosiła powstanie. Na czele początkowo około 130 ochotników stanął Bartkowski. Rozbrojono niemieckich żołnierzy ze stacjonującego w mieście 34. pp., opanowano magazyny z umundurowaniem, bronią i amunicją znajdujące się w podwórzu jednej z kamienic przy Rynku (niem. Marktplatz) oraz zajęto najbardziej strategiczne punkty w Nakle i jego okolicy. Zadaniem Bartkowskiego było skuteczne rozszerzenie powstania jak najdalej na północ Wielkopolski i utrzymanie zdobytych pozycji. Wspierał wszelkie inicjatywy powstańcze, m.in. w Mroczy, Sadkach, Wyrzysku, Wysokiej czy Białośliwiu. Koordynował działania powstańcze w okolicy Wysokiej i w bitwie o miasto 7.01.1919 r. Nadzorował z nakielskiego sztabu bitwę o Mroczę 5/6.01 i Ślesin 7/8.01. Towarzyszył również rokowaniom w Bydgoszczy, na mocy których powstańcy wycofali się na południe od Noteci. Wydając podległym oddziałom rozkaz opuszczenia Nakła, przyjął na siebie bezpośrednią odpowiedzialność za podjęte kroki, a także wściekłość i emocje powstańców. Po opuszczeniu Nakła Bartkowskiego skierowano do Sztabu Dowództwa Głównego Powstania w Poznaniu. W następnych miesiącach i latach na przemian sprawował służbę liniową lub sztabową. Z pułkami wielkopolskimi przeszedł cały szlak bojowy na froncie wojny polsko-bolszewickiej.
W 1921 r., będąc już w stopniu kpt., otrzymał przydział do sztabu wojskowego gen. Stanisława Szeptyckiego, który mieścił się w Krakowie, a stamtąd, jako kapitana o pseudonimie „Pruj”, oddano go do dyspozycji Naczelnej Komendy Powstańczej III Powstania Śląskiego. Po zakończeniu wszelkich działań zbrojnych o ukształtowanie granic odrodzonej Rzeczypospolitej podjął decyzję pozostania w wojsku, jako zawodowy oficer. Skierowano go na dalszą służbę do 17. Płk. Art. Lekkiej w Gnieźnie. Był też wykładowcą w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Z czasem awansował do stopnia płk. Brał udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. Zginął 17.09 w okolicach Kowla. autor publikacji : Sławomir Łaniecki

W uzupełnieniu przez GPW - Edmund w projekcie WTG Gniazdo został wymieniony:
1/ Edmund Bartkowski
urodzenie: 1894.07.15 Chełmce koło Inowrocławia
data śmierci: 1939.09.17
jednostka: Oddziały Powstańcze w Nakle, Kompania Nakielska, Kompania Trzeciewnicka, Front Północny, Front Bydgoski, Artyleria Polna w Gnieźnie, Front Nadnotecki, Rada Ludowa w Nakle, Komenda Miasta Nakło
status/stopień: podporucznik, porucznik, podpułkownik, kapitan, dowódca, podporucznik w artylerii, komendant wojskowy
uwagi: Wymieniony w życiorysie Edwarda Daroń, Franciszka Borzych, Józefa Balcerzak, Wojciecha Gesse, komendant powstania w Nakle. Zginął w kampanii wrześniowej w okolicy Kowla. Lista powstańców z terenu powiatu pilskiego, dekret przyjmujący byłych oficerów byłej armii niemieckiej do Polskich Sił Zbrojnych i mianujący na stopień, dowódca oddziału powstańczego z Nakła, oficer artylerii

2/ Edmund Bartkowski
jednostka: Kompania Budzyńska
status/stopień: podporucznik
źródła: Archiwum Państwowe w Poznaniu, Zespół: Zarząd Okręgowy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu, sygn. 387: Relacje i wspomnienia dotyczące powstania wielkopolskiego: 1. Wągrowiec, powiat Wągrowiec, województwo poznańskie i Wspomnienia Powstańców Wielkopolskich, wyboru dokonali i wstępem opatrzyli Lesław Tokarski, Jerzy Ziołek, Poznań 1970

3/ Edmund Bartkowski
uwagi: dowódca odcinka budzyńskiego, wymieniony w biogramie młodszego brata Wiktora
źródła: Kabat Ewa, Budzyń i jego mieszkańcy, Budzyń 2018

4/ Edward Bartkowski
jednostka: Baon Budzyński
status/stopień: porucznik
źródła: Grochowski Stefan, Dzieje wojenne Rogoźna, Rogoźno Wlkp. 1936

5/ Bartkowski
status/stopień: podporucznik
źródła: Jedlina-Jacobson Wojciech, Z ludem wielkopolskim przeciw zaborcom. Wspomnienia, Toruń 1936

6/ Bartkowski
źródła: Grot Leszek, Pawłowski Ignacy, Pirko Michał, Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919. Wojskowe i polityczne aspekty Powstania Wielkopolskiego, Seria Wielkopolska w walce o niepodległość 1918-1919, pod. red. Ignacego Pawłowskiego, Warszawa 1968

7/ Bartkowski – tu może dotyczyć zarówno Edmunda jak i Wiktora
jednostka: Straż Obywatelska - Nakło
źródła: Kujawy Zachodnie w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919, Inowrocław 2017
8/ Bartkowski
status/stopień: podpułkownik, dowódca odcinka frontu
źródła: Nockowiak Wacław, Naprzód wiara! Opowieści powstańca wielkopolskiego o walkach powstańczych w latach 1918/19, Poznań 1935
W Wojskowym Biurze Historycznym - 18 X 1932 roku odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami (przyznawany dla tych, którzy walczyli z bronią w ręku o niepodległość ojczyzny przed wojną światową, lub poza szeregami armii względnie walką tą kierowali (art. 3 Dekretu))i wniosek do Kapituły Orderu Virtuti Militarii (Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari )
Edmund 6 II 1932 roku ożenił się z Klarą Apolonią z dom. Kruppik (Krupik) urodzoną 9 II 1898 roku w miejscowości Skrzetusz (wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Ryczywół), córką Jana (28 II 1858 - 22 XI 1923, członka Rady Ludowej Skrzetusz) i Weroniki z dom. Surma (20 III 1866 - 29 I 1941), siostrą Powstańców Wielkopolskich Edmunda (8 VIII 1890 Skrzetusz - 30 IX 1944 Gross Rosen) i księdza Jana (1 VIII 1894 Skrzetusz - 2 VI 1965 Poznań, spoczywa na cm. parafialnym na Górczynie).

Edmund i Klara mieli czworo dzieci - Wiktora Jana ur.26 XI 1932 w Poznaniu, Marię (1935 - 1996 - po mężu Orłowska, spoczywa z Matką Powstańców Marią i mężem Witoldem Janem na cm. parafialnym na Górczynie), Teresę (1934 - 2015, po mężu Stanecka), i Klarę (1939 - 2010).

Edmund symbolicznie został wymieniony na nagrobku żony i córki, spoczywających na cmentarzu parafialnym na poznańskim Górczynie:
kwatera IVP
rząd 4 miejsce 39
GPS: 52.385588, 16.875592
https://www.poznan.pl/mim/public/necropolis/plan.html...

https://billiongraves.com/grave/Klara-Bartkowska/18377943...

Niestety jest to tylko grób symboliczny i jako taki nie może zostać zgłoszony do IPN.

—---------------------------------------------------------------
Bartkowski Wiktor
urodził się 8 VIII 1895 roku w miejscowości Chełmce – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Kruszwica, USC Ostrowo.

Członek Drużyny Skautowej im. Tadeusza Kościuszki w Nakle, której organizatorem był jego brat Edmund. Student medycyny.
Nie ustalono czy brał udział w I wojnie światowej, w kartach meldunkowych miasta Poznania figuruje jako przybywający z Nakła 18 I 1919 roku.
W Powstaniu walczył jako plutonowy oddziału budzyńskiego, zginął podczas walk 18 lub 20 II 1919 roku pod Radwankami (datę 18 podaje Jastrząb - Olszewski, 20 - nekrologi w Kurierze Poznańskim z 25 i 26 II 1919 roku). Spoczywa we wspólnej mogile powstańczej na cm. parafialnym w Budzyniu.

Pośmiertnie 20 VII 1932 roku odznaczony Medalem Niepodległości.
—---------------

źródła:
Urząd Stanu Cywilnego Inowrocław, wpis 14 / 1877. Parafia katolicka Strzelno, wpis 8 / 1877. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy Oddział w Inowrocławiu, Urząd Stanu Cywilnego Ostrowo, Akta stanu cywilnego - pierwopisy Rejestr urodzeń - pierwopis nr 1-170 za rok 1887, 1894 i 1895. Archiwum Państwowe w Poznaniu - Akta Miasta Poznania, Kartoteka ewidencji ludności z lat 1870 - 1931. Wyszukiwarka grobów billiongraves.com/. Wyszukiwarka grobów dla miasta Poznania. WTG Gniazdo - projekt Uczestnicy PW. WBH - kartoteka personalno - odznaczeniowa oraz Kolekcja akt odznaczonych VM. Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku. Jastrząb Łukasz, Olszewski Wiesław. 2009. Kurier poznański 1919 z 25 i 26 II 1919. Grób Ignacego - zdjęcia Tomasz Konwicki. IPN - grób zbiorowy w Budzyniu.

Strony